Abstrakt: |
Badaniem nad procesem adaptacji nauczycieli klas początkowych do zawodu objęto 160 nauczycieli. Badani wymieniali 89 rodzajów trudności w adaptacji do zadań zawodowych, które dotyczyły: zbyt dużej liczby uczniów – 45%, trudnych warunków lokalowych szkół – 36%, pracy szkoły na dwie i trzy zmiany – 30%, braków wyposażenia w środki dydaktyczne – 29%, częstych zmian programowych – 26%, niewłaściwego podejścia i braku opieki dyrektorów, opiekunów, doradców metodycznych – 23% (w tej grupie 83% nauczycieli odbierało doradców jako „policjantów” winnych w decydującym stopniu za niewłaściwe układy międzyludzkie w zespołach nauczycielskich; wskazywano też mało kształcące omawianie lekcji przez hospitujących), braku kursów w zakresie doskonalenia pedagogicznego i przedmiotowego – 22%, trudności w kontroli i ocenie osiągnięć szkolnych uczniów – 15%, ciągłego zwiększania zakresu obowiązków – 14%, innych kwestii – 7%. Młodzi nauczyciele podkreślali swoją bezradność wobec zachowań uczniów, mieli kłopoty z utrzymaniem dyscypliny, mieli wrażenie negatywnego bilansu interakcji z uczniami; często mieli poczucie społecznej niższości, kobiety podkreślały nieatrakcyjność, mężczyźni niską pozycję materialną i towarzyską; większość badanych czuła się skrępowana przepisami i poddawana stałemu dozorowi, uzależniona od administracji oświatowej, działania innowacyjne były torpedowane; badani nie dostrzegali swojego uzależnienia od autorytetów naukowych; wielu akceptowało i poszukiwało wzorców i modeli konspektu, lekcji, algorytmu na sukces uczniów; badani dostrzegali rozbieżności między teorią a praktyką. Trudności w adaptacji w zespole nauczycielskim: 20% wskazywało przejawy napięć i zatargów w gronie pedagogicznym; konflikty dotyczyły głównie zabiegania o korzyści; około 25% badanych oskarżało współpracowników o intryganctwo i plotkarstwo; 10% uznawało swój zespół nauczycielski za skłócony, nie mogli liczyć na zrozumienie i życzliwość. Trudności w adaptacji w środowisku lokalnym zgłosiło tylko trzech badanych. |