BIBE
polski   english
Strona główna Instytut badań edukacyjnych
BIBE
Evidence Informed Policy
Zobacz również
Nasze strony
O pracowni

Zespół Pracowni BIBE zajmuje się przede wszystkim monitorowaniem i opracowaniem badań za lata 1989-2015 prowadzonych w zakresie szeroko pojętej edukacji.   >> więcej


napisz do nas
bibe@ibe.edu.pl
 
  poprzednie
następne  
 
Obserwuj
Tytuł badania: Agresja i przemoc w szkole
Typ badania: podłużne
Instytucja:
Data: 1997
Badacz: Krystyna Ostrowska, Hans-Ludwig Schmidt, Janusz Surzykiewicz
Abstrakt:

Celem badania było m.in. gruntowne zbadanie sytuacji przemocy w polskich szkołach, stworzenie możliwości dla refleksji porównawczej, przygotowanie do wdrożenia odpowiednich psychologiczno-pedagogicznych metod pracy w środowisku szkolnym; zbadanie sytuacji rodzinnej respondentów. Badaniem objęto 2576 uczniów (losowanie warstwowe; 1454 dziewczęta, 1110 chłopców; 10-21 lat; 50,9% ze szkół ponadpodstawowych; 20,9% ze wsi, 6,9% z miejscowości do 10 tys., 15,2% z miast 10-20 tys., 12,1% z miast 20-50 tys., 18,2% z miast 50-100 tys., 26,2% z miast powyżej 100 tys.) z 1291 szkół podstawowych, 673 szkół ponadpodstawowych zawodowych, 39 szkół zasadniczych zawodowych, 426 techników, 208 liceów zawodowych, 591 liceów ogólnokształcących. Badaniem objęto ponadto 898 nauczycieli z 49 województw Polski (w tym 83% stanowiły kobiety). Do zgromadzenia materiału zastosowano metodę self-report oraz anonimowe kwestionariusze ankiet (w przypadku uczniów badanie miało charakter audytoryjny oraz indywidualny – w przypadku nauczycieli). Po sześciu latach w badaniu porównawczym udział wzięło 1661 uczniów oraz 576 nauczycieli. Wśród własnych zachowań agresywno-przemocowych uczniowie najczęściej wskazywali formy agresji skierowane przeciwko nauczycielowi: oszukiwanie – 48,2%, utrudnianie prowadzenia lekcji – 44,4%; następnie wandalizm: bazgranie po ścianach itp. – 38,2%, niszczenie rzeczy w szkole i miejscach publicznych – 15,5%; werbalne formy przemocy: obrażanie i wymyślanie – 37,2%, rozpowszechnianie kłamstw o innych – 26,5%; agresję fizyczną: umyślne potrącanie innych – 29,4%, bicie się – 20%. 25,5% badanych nie przyznało się do żadnej formy agresji; typowa częstotliwość przejawiania aktów agresji i przemocy wynosiła do dwóch razy w roku; sprawców agresji i przemocy o średnim poziomie było 42,8%, o wyższym – 31,8%; chłopcy częściej niż dziewczęta przejawiali agresję fizyczną, werbalną, psychiczną; wyższe było nasilenie agresji fizycznej w szkołach podstawowych, przemocy psychicznej – w zasadniczych zawodowych, wandalizmu – w szkołach ponadpodstawowych; na wsi częściej występował niski poziom nasilenia, w dużych miastach – wysoki. Badani byli najczęściej ofiarami: umyślnego potrącania – 52,3%, obrażania i wymyślania – 50,5%, rozpowszechniania szkodzących im kłamstw – 48,6%; przemocy psychicznej doznawali głównie od nauczycieli – wyrzucanie za drzwi, straszenie – łącznie 46%. 45,7% badanych nie doświadczyło agresji, 24,3% doświadczyło jej w stopniu średnim, 30% doświadczyło jej kilka, kilkanaście razy; 13% było ofiarą agresji ze strony nauczyciela. Chłopcy częściej byli ofiarami przemocy fizycznej i psychicznej oraz napaści z użyciem broni; ogólne nasilenie przemocy było zbliżone we wszystkich typach szkół, uczniowie szkół podstawowych częściej byli ofiarami agresji fizycznej, ponadpodstawowych, szczególnie zawodowych – psychicznej; doświadczenie agresji i przemocy nie zależało od wielkości miejscowości. Ani sprawcą, ani ofiarą przemocy nie była 1/5 badanych, 48% miało doświadczenia bycia sprawcą i ofiarą przemocy (głównie w przypadku agresji słownej); 24% uczniów miało doświadczenia z agresją werbalną, 30% z fizyczną, 36% z psychiczną; sprawców niebędących zarazem ofiarami było 26%, ofiar niebędących sprawcami – 6% (najwięcej w kategorii przemocy fizycznej i werbalnej). Głównymi miejscami aktów przemocy były te najmniej kontrolowane przez dorosłych: szatnia – 52,7%, toaleta – 41,9%, okolice budynku – 38,3%, zakamarki – 36,5%, korytarz – 29,3%. Według badanych cechy uczniów narażonych na agresję i przemoc ze strony innych uczniów to: odmienność, submisyjność, nieprzestrzeganie zasad rówieśników; cechy narażonych nauczycieli: opresyjni wobec uczniów, rygorystyczni, z brakami wychowawczymi. W zakresie doświadczeń i wniosków z oglądania filmów zawierających sceny przemocy badani najczęściej zgadzali się, że walka jest odbiciem rzeczywistości; walka, przemoc i zwyciężanie budziły ambiwalentne uczucia. 59,1% badanych zadeklarowało pełne zaufanie do matek, 48% do ojców, wśród uczniów szkół podstawowych ufało odpowiednio 69,3% i 57,4%, wśród uczniów szkół średnich – 48,7% i 38,5%. Opinia matek o dziecku była ważna dla 59,8% uczniów SP i 41% uczniów szkół średnich, opinia ojców – odpowiednio dla 52,6% i 34,3%. Wśród osób, z którymi chcieliby rozmawiać o ważnych sprawach i troskach, badani wskazywali najczęściej matkę – 63,2%, przyjaciela – 55,8%, ojca – 32,3%, rodzeństwo – 28,1%; wybory różniły się w zależności od płci i szkoły. O swoich problemach rozmawiało z matkami 54% uczniów SP i 46% uczniów szkół średnich; z ojcami rozmawiało 25,2% I 17,4%, częściej rozmawiali z nimi chłopcy. Matki starały się rozumieć problemy według odpowiednio 80% i 67% badanych, ojców wskazywały mniejsze odsetki badanych. Plany omawiało z matkami odpowiednio 72,3% i 54%, z ojcami – 48% i 40%. O możliwości uzyskania pomocy od matki było przekonanych 72,8% dziewcząt i 68,2% chłopców z SP oraz 54,9% i 56,6% ze szkoły średniej, o pomocy od ojca odpowiednio 55,4% I 59,3% oraz 38,6% i 48,1%. Matki były postrzegane jako łagodne przez 77% uczniów SP i 71% uczniów szkół średnich, ojcowie – przez 63% i 49%. W domach ponad 40% badanych rodzina bardzo rzadko robiła coś wspólnie.

Deskryptory TESE: przemoc, przemoc szkolna, uczeń, relacja nauczyciel – uczeń, złe sprawowanie, krzywdzenie dzieci, oszustwo, relacja rodzice – dziecko
TESE descriptors: violence, bullying, pupil, teacher-student relation, misconduct, child abuse, cheating, parent-child relation
Publikacje:
  • Surzykiewicz, J. (2000). Agresja i przemoc w szkole. Uwarunkowania socjoekologiczne. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
 
Tagi
Ostatnie wyszukiwania
Wyszukane słowo Liczba odpowiedzi
 
Strona internetowa współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Baza Informacji o Badaniach Edukacyjnych została stworzona w ramach projektu "BADANIE JAKOŚCI I EFEKTYWNOŚCI EDUKACJI ORAZ INSTYTUCJONALIZACJA ZAPLECZA BADAWCZEGO"