Abstrakt: |
Celem badania było uzyskanie odpowiedzi na pytania: czy nauczyciele, pedagodzy, dyrektorzy dostrzegają przemoc w szkołach; czy istnieje przemoc w szkołach w relacjach dziecko – dziecko, nauczyciel – dziecko, dziecko – nauczyciel; czy w ostatnich latach wzrosło zjawisko przemocy w szkołach polskich; jaki rodzaj przemocy istnieje w szkołach polskich; jakie są przyczyny przemocy w szkole w percepcji nauczycieli. Badaniem ankietowym objęto po dwa tysiące szkół podstawowych, zawodowych oraz średnich; otrzymano odpowiedzi z odpowiednio 128, 32 i 28 szkół (łącznie liczba zwrotów 3,27%). Ankieta dotyczyła określenia źródła, zakresu i przyczyn przemocy w szkole w latach 1994, 1995, 1996. Wyniki i wnioski dotyczące przemocy w relacji dziecko – dziecko: przemoc ta istnieje, ma tendencję wzrostową (nie dostrzegało jej w kolejnych latach 33,7%, 23,5%, 15,3% badanych) w formie psychicznej i fizycznej; najwięcej przypadków przemocy fizycznej oraz psychicznej notuje się w szkołach podstawowych (w 1996 odpowiednio średnio 13,9 i osiem przypadków na szkołę); badani nie dostrzegają przemocy fizycznej, ale podejrzewają, że ma znaczny zakres (10,3 w SP, 9,2 w średnich); wymuszanie pieniędzy w szkołach ma tendencję wzrostową, jest najczęstsze w szkołach średnich (4,5); najczęstsze przypadki niszczenia rzeczy dzieci przez innych uczniów notuje się w szkołach podstawowych (4,9) i zawodowych (5,8), zjawisko ma tendencję wzrostową; badani nie dostrzegają problemu nadużyć seksualnych. Relacja nauczyciel – dziecko: istnieje w niej przemoc; przemoc fizyczna ma tendencję wzrostową (w kolejnych latach nie dostrzegało jej 80,6%, 71,9%, 70,9%), szczególnie w szkołach podstawowych (od średnio 0,7 w 1994 do 1,3 w 1996); maleje liczba badanych uważających, że w ich szkołach nie ma problemu przemocy psychicznej (34,7%, 41,3%, 55,1%), najwięcej przypadków notuje się w szkołach podstawowych (3,1), najmniej w zawodowych (0,7); badani nie zauważają problemu przemocy seksualnej. Relacja dziecko – nauczyciel: istnieje w niej przemoc; przemoc fizyczna ma tendencję wzrostową (nie dostrzegało jej w kolejnych latach 92,4%, 86,7%, 84,7% badanych) szczególnie w szkołach zawodowych; przemoc psychiczna ma tendencję wzrostową (nie dostrzegało jej 84,2%, 78,1%, 69,9%), szczególnie w szkołach zawodowych (2,7); w szkołach notowane są przypadki wymuszania pieniędzy przez dzieci od nauczycieli oraz przypadki niszczenia rzeczy nauczycieli przez uczniów, zjawiska te mają tendencję wzrostową. Główne przyczyny przemocy nauczycieli wobec uczniów według badanych: stres zawodowy – 47,4%, agresja ze strony dzieci – 43,9%, przepracowanie – 38,3%, niewykonywanie poleceń – 37,2%, niedocenienie zawodu – 29,1%, trudności materialne – 23%, niepewność pracy – 22,4%. Główne przyczyny przemocy dzieci wobec innych: grupy rówieśnicze – 55,6%, alkoholizm w rodzinie – 45,9%, bezrobocie – 43,1%, trudności materialne – 38%, telewizja, wideo, kino – 36,7%, gry komputerowe – 36%, pisma młodzieżowe – 22,7%, narkomania – 8,9%, rozbicie rodziny, jej niewydolność wychowawcza i brak kontaktu ze szkołą – 6,1%. |