BIBE
polski   english
Strona główna Instytut badań edukacyjnych
BIBE
Evidence Informed Policy
Zobacz również
Nasze strony
O pracowni

Zespół Pracowni BIBE zajmuje się przede wszystkim monitorowaniem i opracowaniem badań za lata 1989-2015 prowadzonych w zakresie szeroko pojętej edukacji.   >> więcej


napisz do nas
bibe@ibe.edu.pl
 
  poprzednie
następne  
 
Obserwuj
Tytuł badania: Kresowizmy pochodzenia białoruskiego w języku uczniów szkół polskich na Wileńszczyźnie
Data: 1997 – 1998
Badacz: Kinga Geben, Halina Karaś
Abstrakt:

Celem badania było przedstawienie wpływu słownictwa białoruskiego, obecnego w wariancie regionalno-gwarowym polszczyzny na Wileńszczyźnie, na leksykę standardowego języka polskiego uczniów ze szkół z polskim językiem wykładowym na tym terenie. Zastosowano osiem różnych wariantów ankiet, łącznie kwestionariusz zawierał około 410 pytań i zdań. Ankiety wypełniło 800 uczniów klas od dziewiątej do 12, po 100 uczniów każdą wersję; zbadano 300 osób z Wilna, po 200 z rejonów solecznickiego i wileńskiego, 100 z rejonu trockiego. Wyniki oparto na materiale 800 kwestionariuszy ogólnych i 800 ankiet leksykalnych; w publikacji przedstawiono wybrane zagadnienia z ogólnej części ankiet. Mimo braku bezpośredniego kontaktu z językiem białoruskim w odmianie oficjalnej polszczyzny standardowej uczniów szkół z polskim językiem wykładowym na Wileńszczyźnie są obecne białorutenizmy; były one dialektyzmami przejętymi z gwary. Wśród wyrazów wyekscerpowanych z ankiet wyodrębniono według kryterium normatywnego archaizmy rodzime oraz wyrazy zapożyczone. Wśród 174 jednostek leksykalnych należących do warstwy regionalno-gwarowej 53 wyrazy uznano za możliwe białorutenizmy, z tego 77,4% stanowiły zapożyczenia właściwe (odnotowane w dawnych lub współczesnych słownikach języka polskiego), 16,9% kalki semantyczne, 5,6% kalki słowotwórcze. Przedstawiono słownik wyróżnionych grup białorutenizmów. Ankiety leksykalne wykazały słabsze poczucie językowe badanych – niedostatecznie umieli odróżniać elementy regionalno-gwarowe od ogólnopolskich; w pracach wystąpiły przede wszystkim stare zapożyczenia formalno-semantyczne, utrwalone w warstwie regionalnej polszczyzny na Wileńszczyźnie; najwięcej form badani uznali za poprawne w podanych zdaniach; potwierdzono powszechność kresowizmów m.in. wśród nazw potraw, rzeczy domowego użytku, ubrań. Wyniki testu otwartego były bardziej zróżnicowane, więcej było w nim zdań niewypełnionych. Test wyboru był najłatwiejszy, uznawanie kresowizmów za poprawne nie było tak częste. Zestawiono frekwencję zebranych białorutenizmów na próbie 31 analizowanych wyrazów w celu porównania wyników w poszczególnych strefach terytorialnych. Stwierdzono, że młode pokolenie Polaków pozostaje dwulektalne – utrzymuje znajomość wariantu regionalno-gwarowego polszczyzny północnokresowej oraz polszczyzny standardowej, której uczy się w szkole.

Deskryptory TESE: lingwistyka, polski, Litwa, komunikacja werbalna, białoruski, język
TESE descriptors: linguistics, Polish, Lithuania, verbal communication, Belorussian, language
Publikacje:
  • Geben, K. (2000). Kresowizmy pochodzenia białoruskiego w języku uczniów szkół polskich na Wileńszczyźnie. Poradnik Językowy, 9, 46-61
 
Tagi
Ostatnie wyszukiwania
Wyszukane słowo Liczba odpowiedzi
 
Strona internetowa współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Baza Informacji o Badaniach Edukacyjnych została stworzona w ramach projektu "BADANIE JAKOŚCI I EFEKTYWNOŚCI EDUKACJI ORAZ INSTYTUCJONALIZACJA ZAPLECZA BADAWCZEGO"