Abstrakt: |
Przedmiotem badania było poczucie lęku u uczniów. Przebadano łącznie 367 osób – uczniów klas pierwszych i trzecich szkół ponadpodstawowych z Warszawy. 72 osoby uczęszczały do liceum plastycznego, 161 – do liceum ogólnokształcącego, 39 – do liceum muzycznego, 39 i 56 – do dwóch liceów ogólnokształcących o profilu sportowym. W badanej populacji było 55,9% dziewcząt. Do zebrania materiału wykorzystano metodę audytoryjną w klasach szkolnych. Posłużono się dwunastoczynnikowym Kwestionariuszem Życia Klasowego D.W. Johnsona, R. Johnsona i Douglasa Andersona (1983). Kwestionariusz składał się z 59 itemów, umieszczonych w 12 podskalach-czynnikach: uczenie się oparte na współpracy; pozytywna współzależność celów, współzależność środków, oparcie w nauczycielu pod względem nauki szkolnej; oparcie w nauczycielu pod względem osobistym; oparcie w innych uczniach pod względem nauki szkolnej; oparcie w innych uczniach pod względem osobistym; spójność klasy; sprawiedliwość oceniania; dążenie do osiągnięć ze względu na aprobatę społeczną; samoocena pod względem nauki szkolnej; alienacja. Ogólną lękliwość zbadano za pomocą skali STAI X-2 Spielberga. Lęk jako stan zmierzono za pomocą skali STAI Z-1 tego samego autora. Lęk szkolny zmierzono za pomocą dwóch pytań: jak często przeżywasz w szkole lęk: nigdy – bardzo rzadko – rzadko – czasami – często – bardzo często – zawsze; jak silny lęk zazwyczaj przeżywasz: bardzo mały – mały – średni – duży – bardzo duży – wyjątkowo duży. Sformułowano pięć hipotez badawczych: poziom lęku obniża się wraz ze zwiększeniem poczucia oparcia w nauczycielu; poziom lęku obniża się wraz ze wzrostem oparcia w innych uczniach; poziom lęku obniża się wraz we wzrostem spostrzeganej sprawiedliwości w ocenianiu; duża spójność klasy wpływa na niski poziom lęku; im mniejsze poczucie wyalienowania w klasie szkolnej, tym mniejszy lęk. 42,8% uczniów odpowiedziało, że nie czuli oparcia w nauczycielu, jeśli chodzi o problemy w nauce. Nieco więcej badanych (46,6%) odczuwało brak oparcia w nauczycielu, jeśli chodzi o problemy osobiste. Oparcie w nauczycielu ze względu na naukę odczuwało 5,4% badanych, a ze względu na problemy osobiste – 6,5%. 70% uczniów uznało, że nie ma oparcia w kolegach, jeśli chodzi o naukę, a 47,4% – jeśli pojawiają się problemy osobiste. Niewystarczające poczucie oparcia w nauczycielach i rówieśnikach powoduje, że uczeń nie dąży do osiągnięcia dobrych wyników w nauce ze względu na aprobatę tych dwóch grup. Młodzież nie dążyła do osiągnięcia pozytywnych rezultatów w nauce także ze względu na rodziców. Brak poczucia oparcia wywołuje również wysoki poziom lękliwości ogólnej wśród badanej populacji. Poziom lęku szkolnego – jak wykazały badania – charakteryzował się średnim natężeniem. Badanie potwierdziło, że na poziom lęku szkolnego ma wpływ spójność klasy – im jest ona większa, tym mniejszy lęk. Nie stwierdzono zależności istotnie statystycznej pomiędzy sprawiedliwością oceniania a tendencją do odczuwania lęku. Wyraźny związek zaobserwowano między samooceną pod względem wyników szkolnych a poziomem lęku – im lepsze były osiągnięcia szkolne, tym niższy poziom lęku. Zależność między poczuciem oparcia w nauczycielach a odczuwanym lękiem nie była istotna statystycznie. Najwyższa statystyczna zależność wystąpiła w obrębie samooceny pod względem nauki i alienacji. |