Abstrakt: |
Celem badania była charakterystyka porównawcza społecznego funkcjonowania dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola i oddziału przedszkolnego przy szkole. Próbowano również porównać poziom społeczny dzieci i poziom zachowań prospołecznych polegających na dzieleniu się i udzielaniu pomocy, a także określić zależność między cechami intelektualnymi i temperamentalnymi sześciolatków a ich funkcjonowaniem społecznym. W badaniu wzięło udział 280 dzieci w wieku sześciu lat; 140 kończyły przedszkola, 140 zaś – oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych. W obu grupach liczba dziewcząt była taka sama jak liczba chłopców. Do zebrania materiału wykorzystano arkusz obserwacyjny obejmujący 15 kategorii zachowań społecznych, a także – do badania cech indywidualnych – Skalę Kolorowych Matryc J.C. Ravena, skalę Słownik z testu Wechslera, Skalę Oceny Reaktywności Przedszkolaka SOR E. Friedensberg. Badanie wykazało, że dzieci uczęszczające do przedszkola są samodzielniejsze od swoich rówieśników, którzy chodzą do placówek przedszkolnych przy szkołach; sześciolatki z pierwszej grupy także w mniejszym stopniu próbują zwracać na siebie uwagę. Dziewczynki z obu grup reprezentują wyższy niż chłopcy poziom w takich kategoriach jak: czystość i dbałość o wygląd zewnętrzny, uprzejmość, wyrażanie uczuć, posłuszeństwo, podporządkowanie się innym oraz kierowanie innymi. Różnice te są wynikiem wpływu kultury. Uspołecznienie wyrażające się w dzieleniu z innymi zbadano za pomocą eksperymentu – dzieci mogły podzielić się cukierkami, które dostały za wykonanie rysunku. Okazało się, że to płeć – a nie charakter placówki – wpływa na to, w jaki sposób dzielą się z innymi sześciolatki. Żaden z przedszkolaków nie oddał koledze albo koleżance wszystkich cukierków. Czterema cukierkami podzieliło się 11 dziewcząt i trzech chłopców z przedszkola oraz siedem dziewczynek i czterech chłopców z zerówki. Trzy cukierki oddało 19 chłopców i 17 dziewczynek z przedszkola oraz 14 dziewczynek i 13 chłopców z zerówki. W badaniu poświęconym udzielaniu przez dzieci pomocy osobom dorosłym okazało się, że sześciolatki z przedszkola są bardziej skłonne do pomocy spontanicznej; dzieci z zerówki pomagają tylko pod wpływem zachęty. Zaobserwowano różnicę nieistotną statystycznie między obiema grupami w zakresie pomagania pod wpływem zachęty – w przedszkolu więcej było dzieci, które – mimo zachęty – nie udzieliły pomocy osobie dorosłej. Wpływ placówki na zachowania społeczne dzieci okazał się nie tak duży, jak zakładano. Można stwierdzić jednak, że dzieci uczęszczające do zerówki w żadnym badaniu funkcjonowania społecznego nie osiągnęły lepszych wyników niż dzieci z przedszkola. Poziom społecznego zachowania dzieci w dużej mierze wynika z reaktywności sześciolatków – przedszkola nie mają dobrego wpływu na dzieci odznaczające się wysoką reaktywnością. Co więcej, na funkcjonowanie społeczne wpływają płeć dziecka i jego cechy temperamentalne oraz intelektualne. |