Celem badania było określenie stopnia opanowania umiejętności czytania i pisania przez uczniów klas trzecich i czwartych szkół podstawowych dla upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Próbowano scharakteryzować techniki czytania, którymi najczęściej posługują się upośledzeni uczniowie, a także w jakim stopniu potrafią oni przepisywać teksty i pisać ze słuchu. W badaniu wzięło udział 138 osób – 56 uczęszczało do klas trzecich szkół podstawowych, a 82 – do klas czwartych. Wadę wymowy miało 43 uczniów. W badanej populacji było: 14 dziewcząt i 42 chłopców z klas trzecich oraz 25 dziewcząt i 57 chłopców z klas czwartych. Wszyscy uczęszczali do szkół specjalnych w Kaliszu i województwie kaliskim. W szkołach masowych, do których wcześniej uczęszczała badana młodzież, 13 osób było objętych nauczaniem indywidualnym. Wyniki badania wykazały, że 33,9% trzecioklasistów i 50% czwartoklasistów potrafiło czytać ze zrozumieniem. Częściowo rozumiało czytany tekst 32,2% badanych z klas trzecich i 17,1% z klas czwartych. W obu grupach podobna liczba uczniów nie opanowała umiejętności czytania ze zrozumieniem – w klasie trzeciej było 33,9% osób czytających bez zrozumienia albo nieczytających, w klasach czwartych odsetek takich uczniów wyniósł 32,9%. Uczniowie podczas czytania stosują najczęściej dwie techniki: czytania całościowego (19,6% trzecioklasistów i 25,6% czwartoklasistów) albo całościowego czytania krótkich wyrazów, dłuższego głoskowania i sylabizowania z syntezą (taki sam odsetek badanych w obu grupach). Rzadziej uczniowie odczytywali tekst za pomocą sylabizowania i głoskowania z syntezą – w klasach trzecich odsetek tak czytających wyniósł 16,2%, a w klasach czwartych – 13,4%. Czterech trzecioklasistów i dziewięciu czwartoklasistów nie znało większości liter. Czterech uczniów z klasy trzeciej i jeden z klasy czwartej czytało za pomocą głoskowania bez syntezy (albo z nieprawidłową syntezą). Do najczęściej popełnianych błędów należały: opuszczanie liter albo części wyrazów (32,4% w klasach trzecich i 17% w klasach czwartych). Co ciekawe, odsetek uczniów mylących litery albo zniekształcających końcówki wyrazów większy był w klasach czwartych niż trzecich, wyniósł odpowiednio: 26,1% i 23,9% (uczniowie mylący litery); 33,1% i 28,2% (uczniowie zniekształcający końcówki). Czterech uczniów z klas trzecich i 6,8% z klas czwartych popełniało błędy polegające na zamienianiu całych wyrazów. Okazało się, że 23,2% trzecioklasistów i 56,1% czwartoklasistów potrafiło bezbłędnie przepisać podany tekst. Pozostali przepisywali tekst z pojedynczymi albo licznymi błędami, część przepisywała tylko fragment (14,3% z klas trzecich i 2,4% z klas czwartych). Nie potrafiło przepisać podanego tekstu czterech uczniów z klas trzecich i dwóch z klas czwartych. Cztery osoby z klas trzecich i tyle samo z klas czwartych potrafiło bezbłędnie spisać tekst ze słuchu. Większość natomiast popełniała liczne błędy, ale niewpływające na rozumienie tekstu (30,4% trzecioklasistów i 32,9% czwartoklasistów). Nie potrafiło spisać tekstu ze słuchu 28,6% uczniów z klas trzecich i 11% uczniów klas czwartych. Wyniki badania ujawniły, że dla większości uczniów upośledzonych umysłowo z klas trzecich i czwartych program nauczania z języka polskiego jest za trudny. Wniosek ten powinien więc skłaniać do modyfikacji programu, dostosowania go do możliwości i umiejętności uczniów upośledzonych. Proces terapeutyczny nie musi polegać na indywidualnej rewalidacji, ale może opierać się na kompleksowym i długotrwałym oddziaływaniu, dostosowanym do możliwości ucznia. W nauczaniu dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu efektywne mogą okazać się metody: dobrego startu M. Bogdanowicz, programu terapii J. Magnuskiej, treningu intelektualnego B. Markowskiej albo programu terapii psychomotorycznej N. Kepharta.