Abstrakt: |
Celem badania była charakterystyka błędów w głośnym czytaniu u uczniów szkół podstawowych dla lekko upośledzonych umysłowo i szkół powszechnych. Próbowano stwierdzić, w jakim stopniu błędy popełniane przez dziecko w czasie rekodowania (przechodzenie od kodu pisanego do mówionego) mogą świadczyć o aktywności w konstruowaniu znaczeń. W badaniu wzięło udział 120 uczniów klas III–VIII szkół podstawowych dla lekko upośledzonych umysłowo oraz 120 uczniów klas II-IV szkół powszechnych. Do analizy zakwalifikowano wybrane protokoły pomiarów umiejętności czytania; kryterium selekcji był to co najmniej zadowalający poziom opanowania techniki rekodowania przez ucznia. W grupie kontrolnej – po selekcji – znalazło się 60 uczniów ze środowiska miejskiego i tyle samo ze środowiska wiejskiego. W badaniu wykorzystano dwa teksty: Przygoda z kotkiem i Pomoc pani woźnej. Przyjęto, że błąd w rekodowaniu polega na jakimkolwiek odchyleniu słowa mówionego od zapisanego znaku. Błędy poddano analizie formalnej i lingwistycznej. Na tej podstawie wyodrębniono następujące kategorie błędów: leksykalne, semantyczne i syntaktyczne. Badanie wykazało, że uczniowie lekko upośledzeni umysłowo, którzy w zadowalającym stopniu potrafili rekodować czytany tekst, popełniali najwięcej błędów polegających na zamianie liter, sylab albo całych wyrazów. W dalszej kolejności popełniali błędy polegające na dodaniu liter albo ich opuszczeniu (kolejno: drugie i trzecie miejsce według frekwencji występowania). Ze znacznie mniejszą częstotliwością tego typu błędy były popełniane przez uczniów szkół powszechnych. Dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym popełniały błędy semantyczne, które nie wpływały na zmianę znaczenia, pasowały do kontekstu. Jednocześnie popełniały niewiele błędów, które prowadziły do całkowitej deformacji wyrazu. Z niewielką frekwencją też robiły pomyłki syntaktyczne. Uczniowie szkół specjalnych dla lekko upośledzonych umysłowo popełniali przede wszystkim bezsensowne błędy semantyczne i błędy leksykalne. Im trudniejszy tekst, tym częściej pojawiały się tego typu pomyłki. Wzrost frekwencji błędów syntaktycznych był istotny statystycznie. |