Abstrakt: |
Przedmiotem badania były błędy nauczycieli w zadawaniu pytań na lekcji. W tym celu posłużono się protokołami z obserwacji 10 lekcji z różnych przedmiotów. Z protokołów wyszczególniono pytania nauczycieli, określono ich rodzaj i przeanalizowano pod względem prawidłowości. W określaniu stopnia prawidłowości za błędne uznawano: pytanie o kilka rzeczy jednocześnie, zadawanie kolejnego pytania mimo braku odpowiedzi, niepoprawianie błędnych odpowiedzi, zadawanie zbyt szczegółowych pytań, zadawanie pytań wykraczających poza wiedzę i umiejętności uczniów, pytania retoryczne i niedokończone, pytania alternatywne, pytania sugestywne. Podczas obserwowanych lekcji (wszystkie odbyły się w klasach wyższych szkół podstawowych w Siemianowicach Śląskich) zadano łącznie 359 pytań, a więc ok. 36 podczas jednych zajęć. W rzeczywistości liczba pytań zadanych podczas lekcji wahała się w przedziale 20–70. 24% zadanych pytań uznano za poprawne, 65% pytań zadanych przez nauczycieli było niepotrzebnych w toku lekcji. Najwięcej błędów odnotowano w strukturze pytań, co może wynikać z braku przygotowania ich przez nauczyciela przed lekcją, stosowanie zbyt dużej liczby pytań, a także zlepków pytaniowych. Nauczyciele zadali 30% pytań zbyt łatwych albo zbyt trudnych, wykraczających poza możliwości uczniów. Błędy związane z wykonalnością pytania wynikały z ich formy gramatyczno-logicznej i zazwyczaj wpływały na brak reakcji ze strony uczniów. 60% wszystkich pytań było związanych z tematem lekcji. Na podstawie wyników badania uznano, że pytania niepoprawne albo niepotrzebne w toku lekcji dezintegrują proces kształcenia, a co więcej, często wywołują u uczniów lęk albo stres. Błędy w zadawaniu pytań wynikają z tego, że nauczyciele nie znają funkcji pytań, ich znaczenia w procesie kształcenia, a także nie doskonalą swojego warsztatu. |