Abstrakt: |
Przedmiotem badania były różnice w zakresie cech indywidualnych między uczniami szkoły podstawowej dla upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim o wysokiej i niskiej aktywności. Wstępnie założono, że istnieją różnice między uczniami o wysokiej i niskiej aktywności społecznej w odniesieniu do cech indywidualnych. W badaniu wzięło udział 303 uczniów, w tym 177 chłopców i 126 dziewcząt, uczęszczających do klas szóstych i siódmych w pięciu krakowskich szkołach specjalnych dla upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Do pomiaru wykorzystano autorski Arkusz Obserwacyjnego Zachowania Ucznia (dotyczący aktywności społecznej) oraz Skalę Oceny Reaktywności Ucznia, część C Skali ruchliwości procesów nerwowych Arkusza Obserwacyjnego do Badania Temperamentu J. Strelaua. Na podstawie wyników Arkusza Obserwacyjnego Zachowania Ucznia wyodrębniono trzy grupy uczniów różniących się poziomem aktywności społecznej. W drugim etapie znaleźli się uczniowie o wysokiej (7–10 sten) i niskiej aktywności (1–4 steny). W pierwszej grupie było 94 uczniów, w tym 51 chłopców i 43 dziewczęta, w drugiej zaś – 92 uczniów, w tym 61 chłopców i 31 dziewcząt. Badanie wykazało, że uczniowie o wysokiej aktywności społecznej charakteryzowali się jednocześnie niższym stopniem reaktywności w porównaniu z ich nisko aktywnymi rówieśnikami, upośledzonymi umysłowo w stopniu lekkim. Ruchliwość zachowania badanych zwiększała się wraz ze wzrostem aktywności społecznej. Okazało się ponadto, że aktywność społeczna w dużej mierze wpływała na poziom samooceny – ta ostatnia była większa u uczniów o wysokiej aktywności społecznej. Uczniowie wykazujący się wysokim poziomem wspomnianej aktywności prezentowali też bardziej adekwatną samoocenę niż ich nisko aktywni rówieśnicy. W grupie uczniów o niskiej aktywności jeden chłopiec ocenił siebie niżej, niż zrobił to jego nauczyciel. Uczniowie o niskiej aktywności mieli na ogół tendencję do zawyżania samooceny. Zaobserwowano znaczną różnicę w zakresie samoakceptacji w grupie dziewcząt nisko i wysoko aktywnych. Uczennice o wysokiej aktywności charakteryzowały się wyższym poziomem samoakceptacji niż ich nisko aktywne rówieśnice. Podsumowując, uczniowie upośledzeni umysłowo w stopniu lekkim o wysokiej aktywności społecznej – w porównaniu z ich nisko aktywnymi pod tym względem rówieśnikami – byli: mniej reaktywni, bardziej ruchliwi pod względem zachowania; wykazywali się wyższym poziomem i wyższą trafnością samooceny w zakresie ja realnego, wyższym poziomem samoakceptacji oraz silniejszym poczuciem kontroli wewnętrznej (przy słabszym, jeśli chodzi o kontrolę zewnętrzną). |