Abstrakt: |
Celem badania było określenie możliwości uczniów w zakresie rozwiązywania zadań szkolnych, np. matematycznych albo językowych; próbowano m.in. opisać największe trudności, z jakimi stykają się uczniowie podczas rozwiązywania zadań, zachowania intelektualne ujawniane wobec zadań, procedury wykonywania zadań, a także zachowania społeczne (umiejętność dzielenia się). Obserwacjami objęto rozwiązywanie zadań szkolnych przez 50 dzieci w wieku od sześciu do siedmiu lat. Wyniki badania ujawniły, że refleksyjność działania dzieci podczas rozwiązywania zadań szkolnych jest niska, o czym świadczy fakt, że dzieci przyjmują wszystkie rozwiązania proponowane np. przez nauczyciela. Nie potrafią logicznie przeanalizować zadania, uzasadnić kierunku poszukiwania rozwiązań, ustosunkować się do wyniku; podporządkowują się, jednym słowem, zasadom określonym przez nauczyciela i czynią to bezrefleksyjnie. Faza pierwsza – orientacja w zadaniu – zajęła dzieciom z grupy eksperymentalnej 2–3 minuty, jeśli chodzi o zadania wytworzone przez dzieci, 7–10 minut – wspólnie z nauczycielem, 10–12 minut w przypadku zadań opracowanych przez nauczyciela i narzuconych do wykonania. Faza druga obejmowała dobór i formułowanie metod. W przypadku zadań wytworzonych przez dzieci etap ten trwał w grupie eksperymentalnej 10–20 minut, jeśli chodzi o zadania wykonywane wspólnie z nauczycielem – 20 minut; 30–40 minut trwała faza druga w przypadku zadań opracowanych przez nauczyciela. Samodzielność wykonywania zadań zależy od ich źródła, a nie wewnętrznej struktury. Zadania opracowane przez same dzieci wykonywane są przez uczniów bez żadnego wstępnego planu; forma pracy z zadaniem kształtuje się podczas realizacji działania. Mimo braku metody dzieci wykonują tego typu zadania samodzielnie, w przeciwieństwie do zadań opracowanych dla nich przez nauczyciela. Oczekują bowiem od niego wskazówek co do rozwiązania, podpowiedzi, ukierunkowania. Dziewczęta w fazie drugiej wykonywania zadania są skoncentrowane bardziej na czynnościach wykonawczych, chłopcy zaś – na planowaniu takich czynności. Chłopcy także częściej niż dziewczynki porzucali wykonywanie zadań. Faza trzecia, polegająca na osiągnięciu wyniku i jego wartościowaniu, trwała w grupie eksperymentalnej – w przypadku zadań opracowanych przez dzieci – 1–2 minuty, jeśli chodzi o zadania stworzone wspólnie z nauczycielem – 2 minuty, w przypadku zadań zaś wytworzonych przez nauczyciela – 1–2 minuty. W tej fazie ujawniły się zachowania świadczące o rywalizacji uczniów o uwagę albo pochwałę nauczyciela. Okazało się, że niekiedy dzieci niszczą pracę kolegi, by uzyskać pozytywną ocenę. Uczniowie stronili od zadań grupowych, preferowali zadania, które mogli wykonywać samodzielnie. Nie byli nastawieni na współdziałanie, lecz na korzyść osobistą. |