BIBE
polski   english
Strona główna Instytut badań edukacyjnych
BIBE
Evidence Informed Policy
Zobacz również
Nasze strony
O pracowni

Zespół Pracowni BIBE zajmuje się przede wszystkim monitorowaniem i opracowaniem badań za lata 1989-2015 prowadzonych w zakresie szeroko pojętej edukacji.   >> więcej


napisz do nas
bibe@ibe.edu.pl
 
  poprzednie
następne  
 
Obserwuj
Tytuł badania: Religia w szkole
Instytucja:
Data: 1990 – 1992
Badacz: Marta Zahorska-Bugaj
Abstrakt:

Celem badania było poznanie stosunku do religii wśród rodziców, uczniów i nauczycieli ze szkół państwowych oraz niepaństwowych. Badaniem ankietowym objęto rodziców, nauczycieli i uczniów (tylko pierwsze klasy licealne – 517 uczniów szkół państwowych, 258 niepaństwowych) szkół podstawowych i średnich państwowych i społecznych w roku 1990 oraz 1992. W trakcie pierwszego badania (1990) okazało się, że zdaniem 68% uczniów szkół państwowych i 55% niepaństwowych nauka religii powinna odbywać się w punktach katechetycznych; głównym argumentem za religią w szkole były względy praktyczne (brak dojazdu) – odpowiednio 18% i 21%; argumentem przeciwko były względy ideowe – 43% i 42%, często stwierdzano także, że lekcje religii w szkole zubożają ich treść – 30% i 16%. Za nauczaniem religii w szkole było 28% nauczycieli liceów państwowych i 25% liceów społecznych (główny argument – względy praktyczne 11-13%), dla uczniów odsetki te wynosiły 27% i 35%, dla rodziców 34% i 40%; wbrew oczekiwaniom rodzice uczniów szkół społecznych nie mieli największych skłonności sekularyzacyjnych. Przeciwko religii w szkole opowiadało się 67% nauczycieli szkół podstawowych państwowych i 62% społecznych; argumentem były względy praktyczne – 38% i 11%, względy ideowe – 38% i 50%, zubażanie treści lekcji religii przez prowadzenie ich w szkole – 24% i 25%; wśród względów ideowych wskazywano, że nauka religii w szkole jest presją na niewierzących – 18%. Za nauczaniem religii w szkole było 34% rodziców licealistów ze szkół państwowych i 40% ze społecznych oraz 48% rodziców uczniów szkół podstawowych państwowych i 52% społecznych. Najczęstszym argumentem za religią w szkole podawanym przez rodziców uczniów były względy praktyczne (szkoły podstawowe – 32-37%, szkoły średnie 19-21%); argumentem przeciwko – względy ideowe (ogółem 27-37%), rodzice uczniów szkół państwowych wymieniali też względy praktyczne (brak pomieszczeń – 18%). W 1992 roku badanie przeprowadzono w 44 szkołach: 10 państwowych i 10 niepaństwowych w Warszawie oraz ośmiu państwowych i 16 niepaństwowych w małych miejscowościach. W każdej szkole badaniu podlegali rodzice uczniów wylosowanej klasy pierwszej i drugiej oraz nauczyciele uczący w klasach I-IV. Przebadano ogółem 992 rodziców (w tym 253 rodziców uczniów ze szkół niepaństwowych) i 150 nauczycieli z miast (54 z niepaństwowych) oraz 23 nauczycieli ze szkół niepaństwowych w małych miejscowościach. Ankieta oprócz pytań dotyczących oceny prowadzenia lekcji religii w szkole obejmowała blok pytań dotyczących poglądów i wartości, co umożliwiało sprawdzenie, z jakim typem postaw skorelowany jest stosunek do religii. Za religią w szkole było 54% rodziców uczniów szkół społecznych i 45% państwowych; porównanie z wcześniejszymi wynikami wykazało, że różnice w poglądach na religię raczej rosną niż maleją. Najczęstszym argumentem rodziców za religią w szkole były względy praktyczne – 32-37,5%, argumentem przeciwko były względy ideowe – 28-33%. Obie grupy rodziców nie różniły się swoim stosunkiem do wiary; znane zależności między cechami demograficznymi a nauczaniem religii w szkole występowały u rodziców mających dzieci w szkole państwowej; rodzice uczniów szkół społecznych wyłamywali się z ogólnych prawidłowości. Opowiadającego się za religią w szkole rodzica dziecka ze szkoły państwowej scharakteryzowano jako najczęściej nisko wykształconego, źle sytuowanego pracownika fizycznego; rodzica dziecka ze szkół społecznych o tym poglądzie – jako mieszkańca większego miasta, z wyższym wykształceniem, pracującego w zawodach inteligenckich, dość dobrze uposażonego, choć zatrudnionego w zakładzie państwowym. Rodzice uczniów szkół społecznych w mniejszym stopniu akceptowali poglądy świadczące o autorytaryzmie, rzadziej chcieli wyuczyć swoje dzieci posłuszeństwa, nieco bardziej zależało im na tym, by były tolerancyjne i okazywały szacunek innym. Nieco większe różnice były widoczne w postulatach zgłaszanych pod adresem technik wychowawczych w szkole – wypowiedzi rodziców uczniów szkół państwowych świadczyły o pewnych skłonnościach do rygoryzmu w wychowaniu i korelowały dodatnio z wyborem szkoły jako odpowiedniego miejsca na nauczanie religii, co uznano za możliwy wskaźnik skłonności autorytarnych. Skłonności takie trudno było dostrzec w grupie rodziców uczniów szkół niepaństwowych; uznano, że akceptacja wychowania religijnego może być u nich korelatem postaw prawicowych. Wśród nauczycieli szkół podstawowych przeciwko religii w szkole było 72% ze szkół państwowych i 58% ze szkół społecznych; głównym argumentem były względy praktyczne – 34% i 12%, względy ideowe – 25% i 36%, zubażanie treści lekcji religii przez prowadzenie ich w szkole – 21% i 20%. Argumentem za religią w szkole były względy praktyczne – 15% i 16%, ideowe – 8% i 13%. Poglądów nauczycieli nie różnicowały płeć, wykształcenie ani zamożność; stosunek do religii był podobny jak u pozostałych badanych; dwukrotnie częściej niż rodzice podkreślali religijność dzieci; stwierdzono, że na postawę nauczycieli silnie wpływa ich rola zawodowa.

Deskryptory TESE: religia, nauczyciel, uczeń, rodzice, szkoła publiczna, szkoła niepubliczna, szkoła prywatna
TESE descriptors: religion, teacher, pupil, parents, public-sector school, private school, private school
Publikacje:
  • Zahorska-Bugaj, M. (1994). Religia w szkole. Kwartalnik Pedagogiczny, 1-2, 93-113.
 
Tagi
Ostatnie wyszukiwania
Wyszukane słowo Liczba odpowiedzi
 
Strona internetowa współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Baza Informacji o Badaniach Edukacyjnych została stworzona w ramach projektu "BADANIE JAKOŚCI I EFEKTYWNOŚCI EDUKACJI ORAZ INSTYTUCJONALIZACJA ZAPLECZA BADAWCZEGO"