Abstrakt: |
Celem badania było poznanie przyczyn i przejawów zachowań agresywnych uczniów szkół ponadpodstawowych różnych typów. Badaniem objęto 240 uczniów klas drugich liceum ogólnokształcącego, technikum i zasadniczej szkoły zawodowej. Posłużono się metodą sondażu diagnostycznego, techniką ankiety. Źródłem zachowań agresywnych były działania innych osób (z kręgu rodzinnego, szkolnego, pozaszkolnego), wypowiedzi innych osób, niepowodzenia we własnym działaniu. Najczęściej wskazywane działania innych: a) rodziców – przeszkadzanie w wykonywaniu różnych czynności – 37,5%; b) rodzeństwa – niszczenie przedmiotów należących do badanych – 42,5%; c) nauczycieli – faworyzowanie uczniów – 60,8%; d) rówieśników – służalczość wobec nauczycieli – 66,7%; e) dorosłych – pchanie się w kolejce do pociągu, autobusu – 71,7%; f) rówieśników poza szkołą – niedotrzymywanie obietnic – 70,7%. Stwierdzono, że źródłem agresji są wszystkie zachowania innych naruszające godność osobistą, nietykalność psychiczną i fizyczną, stanowiące próbę ingerencji. Najczęściej wskazywane wypowiedzi były następujące: a) rodziców – porównywanie z rodzeństwem – 45%; b) rodzeństwa – szantażowanie – 43,3%; c) nauczycieli – wypowiedzi naruszające godność ucznia – 74,2%; d) rówieśników – wyzwiska – 38,3%; e) dorosłych – komentowanie usłyszanych rozmów młodzieży – 70,8%; f) rówieśników poza szkołą – odmowa pożyczenia czegoś – 70%; stwierdzono, że główne źródła agresji tkwią w relacjach z dorosłymi, w kontaktach z rówieśnikami jest ich mniej. Najczęstsze wskazywane niepowodzenia we własnym działaniu były następujące: w kręgu rodzinnym – niepowodzenia w trakcie kłótni z rodzicami – 48,3%; w kręgu szkolnym – otrzymanie słabej oceny – 62,5%; w kręgu pozaszkolnym – nieumiejętność dostosowania zachowania do sytuacji – 66%; szczególnie bolesne były porażki doznawane w obecności osób trzecich. Najczęściej wskazywane przejawy zachowań agresywnych były następujące: a) w kręgu rodziny: wobec rodziców – izolowanie się – 54%, wobec rodzeństwa – agresja przemieszczona w postaci rzucania przedmiotami – 53,3%, w sytuacji niepowodzeń w działaniu – rezygnacja z dalszego wykonywania czynności – 61,7% chłopcy, 50% dziewczęta; b) w kręgu szkoły: wobec nauczycieli – wypisywanie obelżywych treści na ławce – 58,3%, wobec kolegów – wyśmiewanie i marzenia o agresywnej treści – po 40%, w sytuacji niepowodzeń w działaniu – rezygnacja z dalszych prób – 72,5%; c) w kręgu pozaszkolnym: wobec dorosłych – przedrzeźnianie – 66% (głównie chłopcy), wobec kolegów – wyzywanie – 45,8%, w sytuacji niepowodzeń – poczucie własnej nicości – 48,3%; zachowania agresywne różnicowały powód gniewu, wiek, pozycja osoby będącej przedmiotem agresji (np. wobec osób znaczących – częściej formy agresji pośredniej i przemieszczonej), płeć (dziewczęta – częściej formy bezpośredniej agresji słownej, chłopcy – agresji fizycznej) i typ szkoły badanych (najniższa agresywność – uczniowie liceów). |