Abstrakt: |
Przedmiotem badania były metody kompensacji niezaspokojonych w rodzinie potrzeb emocjonalnych młodzieży. Badaniem ankietowym objęto dwie grupy młodzieży z klas pierwszych i drugich dwóch typów szkół ponadpodstawowych – Liceum Ogólnokształcącego i Zespołu Szkół Budowlanych w Zielonej Górze (N = 360). W oparciu o definicję sieroctwa duchowego A. Maciarz wyselekcjonowano 28 uczniów o najwyższym stopniu nasilenia poczucia braku akceptacji, zrozumienia, zainteresowania i poczucia stanu osamotnienia w rodzinie. Wyniki badania ujawniły, że uczniowie zespołu szkół zawodowych (ZSZ) prezentowali zdecydowanie wyższy poziom poczucia sieroctwa – niski poziom nasilenia występował w równolicznych grupach badanych w obu szkołach, poziom średni częściej pojawiał się w liceum ogólnokształcącym (LO), natomiast poziom wysoki bardzo często przejawiali uczniowie ZSZ, rzadko zaś uczniowie LO. Zjawisko to można było uzasadnić niższym wykształceniem, poziomem kulturalnym i niższym poziomem świadomości pedagogicznej rodziców respondentów z ZSZ, większym nasileniem kłopotów egzystencjalnych (materialnych i mieszkaniowych) tych rodzin oraz często ich patologizacją. Uczniowie ZSZ określali często swoje rodziny jako skłócone, wrogie lub obojętne. Analiza odpowiedzi 28 badanych wyselekcjonowanych do dalszej analizy ujawniła, że do sposobów radzenia sobie z poczuciem sieroctwa duchowego należało uprawianie hobby (np. gra na gitarze, czytanie książek, słuchanie muzyki, uprawianie kwiatów) oraz uczestnictwo w nieformalnych grupach młodzieżowych, które łączyło się często z używaniem alkoholu i/lub narkotyków. Kontakt z alkoholem mieli niemal wszyscy uczniowie z ZSZ i większość z LO, w tym dwóch należało do klubu Anonimowych Alkoholików, a 3/4 twierdziło, że bez alkoholu nie potrafią się bawić. Bardzo niewielu uczniów przyznało się do używania narkotyków. Znaczna część badanych miała już za sobą inicjację seksualną. Niewielu uczestniczyło w organizacjach młodzieżowych, sportowych czy religijnych. Udział w grupie rówieśniczej dawał badanym poczucie akceptacji i zrozumienia, możliwość wyrażenia swojego zdania i podzielenia się problemami. Pewną metodą kompensacji była również ucieczka z domu do klubów, dyskotek czy kawiarni. Do spotkań poza domem z rówieśnikami dążyli niemal wszyscy uczniowie ZSZ i ponad połowa uczniów LO. O samobójstwie myślało 3/4 badanych z ZSZ i połowa uczniów LO, choć badani zaznaczali, że brakowało im odwagi, by zdecydować się na ten krok. Wśród sposobów kompensacji poczucia sieroctwa dominowały zatem zachowania negatywne i nieakceptowane społecznie, co dotyczyło szczególnie uczniów ZSZ, w mniejszym zaś stopniu LO. Młodzież ta charakteryzowała się niską samooceną, tendencją do izolowania się i przekonaniem, że świat jest im wrogi. |