Badanie zrealizowano z inicjatywy Departamentu Edukacji Kulturalnej Ministerstwa Kultury i Sztuki w ramach zadania zawartego w Założeniach polityki w dziedzinie edukacji kulturalnej, przyjętego przez MKiS, MEN oraz Komitet ds. Radiofonii i Telewizji. Pierwszy etap monitoringu objął 47 gmin określonych jako mocne i słabe pod względem serii wskaźników związanych z edukacją kulturalną. W badaniu wykorzystano ankietę skierowaną do przedstawicieli najważniejszych instytucji uwikłanych w procesy edukacji kulturalnej w badanych gminach. Pytania skierowane do respondentów miały na celu określenie stanu infrastruktury, aspektu ekonomicznego edukacji kulturalnej, współpracy środowisk, społecznej świadomości edukacyjnej oraz samopoczucia ludzi w zmieniającej się sytuacji politycznej i gospodarczej. Wyniki badania ujawniły nierówności szans, a nawet degradację środowiska wiejskiego, gdzie głównym źródłem kontaktu z kulturą pozostawały – obok telewizji – szkoła i biblioteka. Możliwość prowadzenia edukacji kulturalnej warunkowana była przez infrastrukturę kulturalną i oświatową. Współistnienie pluralistycznych programów lokalnych nadal wymagało jednoczesnego wsparcia, szczególnie finansowego, ze strony polityki państwowej, która mogła uchronić przed degradacją kulturalną środowiska radzące sobie gorzej w sytuacji przemian. Badanie ukazało pojawienie się nowych, wzbogacających lokalną kulturę inicjatyw kulturalnych, jak gazety, fundacje, studia radiowe i telewizyjne, wypożyczalnie kaset wideo. W toku badań stwierdzono również pesymistyczny obraz kultury, brak zadowolenia z wykonywanej pracy i brak satysfakcji finansowej w grupie nauczycieli i animatorów kultury. Świadomość braków i regresu w sferze lokalnego życia kulturalnego motywowała do aktywności ekspertów lokalnych, lecz przedłużająca się apatia mogła spowodować załamanie się potrzeb kulturalnych i zniechęcenie do podejmowania działalności na polu kultury.