Abstrakt: |
Badanie miało na celu odpowiedź na pytanie, czy istnieje związek między poziomem rozwoju budowy ciała uczniów a ich trudnościami szkolnymi, jaki wpływ na trudności szkolne ma zły stan zdrowia badanych oraz czy odchylenia w budowie ciała zależą od charakteru trudności szkolnych. Badaniem objęto 202 uczniów klas I-V stołecznej szkoły podstawowej nr 334 w Warszawie, w tym 129 chłopców i 73 dziewczęta w wieku od siedmiu do 13 lat. Placówka ta przeznaczona była dla osób z normą intelektualną, których trudności szkolne spowodowane były nieharmonijnym rozwojem umysłowym i psychicznymi, częściowymi deficytami rozwojowymi, nadpobudliwością psychoruchową, reakcjami nerwowymi oraz zaniedbaniami środowiskowo-wychowawczymi. Oceny budowy ciała dokonano na podstawie jednorazowych pomiarów 13 cech somatycznych (Malinowski, Wolański, 1988), obliczono także wskaźnik smukłości ciała jako stosunek wysokości ciała do pierwiastka sześciennego z ciężaru ciała. Wyniki porównano z danymi dla przeciętnej populacji uczniów warszawskich szkół masowych. Wyniki badania wykazały, że rozkład pomiarów indywidualnych wysokości ciała dzieci z trudnościami w nauce nie różnił się znacząco od rozkładu przeciętnej warszawskiej populacji. Wyraźnie ku dolnym kanałom siatki centylowej przesunięta była waga badanych – odsetki uczniów z niedowagą kształtowały się bez względu na płeć na poziomie powyżej 20%. 92% chłopców i 68% dziewcząt znajdowało się jeszcze w fazie dziecięcej pod względem tempa dojrzewania. W badanej zbiorowości przejście do fazy drugiej pokwitania wiązało się ze znacznym przyrostem wysokości i ciężaru ciała, co świadczyło o nadrabianiu istniejących wcześniej opóźnień konstytucyjnych, wynikających z rozbieżności między wiekiem kalendarzowym a faktycznym wiekiem biologicznym. 11% badanych dzieci pochodziło z ciąż patologicznych, a u 18% chłopców i 28% dziewcząt poród miał przebieg patologiczny. Zaledwie 10% badanych nie wykazywało żadnych odchyleń od stanu zdrowia, co najmniej jedno odchylenie zanotowano u 48% dzieci, co stanowiło wyższy odsetek niż w grupie dyspanseryjnej (40%). Wśród nieprawidłowości zdrowotnych zwracało uwagę szczególnie duże nasilenie wad wzroku (32%) i mowy (35%), które miały bezpośredni wpływ na przebieg nauczania. Odrębną kategorię problemów zdrowotnych stanowiły zaburzenia rozwoju psychicznego i trwałe uszkodzenie układu nerwowego. Podstawą do kwalifikacji do badanej szkoły była norma intelektualna, jednak osiągało ją jedynie 68%, u 27% zanotowano obniżony jej poziom występujący równolegle z niższym wzrostem i wagą ciała, co było dodatkową przesłanką młodszego biologicznie wieku badanych. Do najczęstszych dysfunkcji rozwoju psychofizycznego należały deficyty parcjalne korowe funkcji analizatorów. Nasilenie dysfunkcji było niemal dwukrotnie częstsze u chłopców niż u dziewcząt, szczególnie w przypadku nadruchliwości i trudności w koncentracji oraz agresywności i konfliktowości. Trudności szkolne badanych przyjmowały różną formę – odroczenia obowiązku szkolnego, powtarzania klasy czy braków w edukacji. |