Abstrakt: |
Celem badania było porównanie pod względem rodzaju, częstości występowania i zależności od płci zaburzeń zachowania występujących wśród dzieci autystycznych i dzieci upośledzonych umysłowo. W badaniu wykorzystano Skalę Zachowania Przystosowawczego K. Nihiry, R. Fostera, M. Shelhassa i H. Lelanda w adaptacji J. Kostrzewskiego (1975). Badaniem objęto 26 dzieci autystycznych (grupa kryterialna) i 26 dzieci upośledzonych umysłowo (grupa kontrola). Obie grupy składały się w połowie z dziewcząt i w połowie z chłopców. Wiek w pierwszej grupie wahał się od 4 do 18 lat, a w drugiej – od 7 lat do 10,7 roku. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że u dzieci autystycznych istotnie częściej można było obserwować spojrzenie bez wyrazu, apatię, nieodwzajemnione uczucia, wykazywanie braku świadomości otoczenia, niechęć do nawiązywania kontaktów towarzyskich, preferowanie samotności, zaburzoną ekspresję emocji (maskowata twarz) itp. Te elementy zachowania stanowią również element definicji autyzmu wczesnodziecięcego (DSM-III-R). Badani z autyzmem częściej też ujawniali zachowania takie jak rytmiczne ruchy głową, bębnienie palcami, stereotypie mimiczne, kołysanie się do przodu i do tyłu, przeczące ruchy głową, chodzenie na czubkach palców, wąchanie rzeczy itp. Zachowania stereotypowe można było interpretować jako sensowne i celowe z punktu widzenia procesów samoregulacyjnych chorych na autyzm (m.in. jako forma autostymulacji systemu nerwowego i ochrona go przed degradacją). U badanych z upośledzeniem umysłowym ujawniały się z kolei częściej zachowania składające się na zespół nieprzystosowania społecznego i zawierające komponent agresji (np. grożenie i atakowanie fizyczne, niszczenie rzeczy, gwałtowne wybuchy wściekłości). Częściej osoby z tej grupy podejmowały także działania związane z kradzieżą i kłamstwem. Zachowania te można było interpretować jako większe zaangażowanie w otaczającą rzeczywistość w przeciwieństwie do wycofania, zamknięcia się w sobie i autostymulowania charakterystycznego dla dzieci autystycznych. Z punktu widzenia psychologicznego dzieci upośledzone umysłowo prezentowały zatem wyższy poziom rozwoju osobowego i mogły być uważane za (paradoksalnie) mniej zaburzone od dzieci autystycznych. |