Abstrakt: |
Badanie miało m.in. odpowiedzieć na pytania: jakie zasady określają szkolne relacje komunikacyjne w układzie uczeń – nauczyciel; jaka jest treść podstawowych reguł komunikacyjnych ważnych w relacji uczeń – nauczyciel, nawiązywanych w toku lekcji; jakie zasady i przez kogo są łamane, jakie są tego konsekwencje, kto zazwyczaj je ponosi. Badaniem ankietowym objęto 244 uczniów klas trzecich z wybranych poznańskich liceów. Młodzież, charakteryzując rzeczywistość szkolną, wybierała głównie reguły o treści związanej z dominującą pozycją nauczyciela w odniesieniach komunikacyjnych; partnerskie relacje między rozmówcami były znacznie rzadsze. Za najważniejszą regułę badani uznali orzekającą o nadrzędnej pozycji nauczyciela w relacjach z uczniem, na drugim miejscu były dwie: opisująca tradycyjne, silnie autorytarne odniesienia nauczyciela wobec klasy oraz akcentująca niezbywalne prawo każdego z uczestników interakcji do zachowania własnego punktu widzenia. Treść opisanych zasad w dwóch trzecich dotyczyła tradycyjnych układów edukacyjnych, wyznaczonych dominującą pozycją nauczyciela. Reguły dotyczyła najczęściej władza w szkole sprawowanej przez nauczyciela, wiele dotyczyło niesprawiedliwego oceniania, uprzedzeń nauczycieli wobec uczniów. Według dwóch trzecich wypowiedzi porządek panujący w relacjach z nauczycielem próbowali podważać uczniowie. Oni też ponosili negatywne skutki; restrykcje dotyczyły zachowań interpersonalnych (negatywne zachowania nauczycieli skierowane przeciw uczniom, prześladowanie itp.), szkolnych sytuacji dydaktycznych (zaniżanie ocen, stosowanie gróźb itp.), kar dyscyplinarnych (nagany, uwagi). |