Celem badania było poznanie perspektyw życiowych młodzieży, zależności wyobrażeń od poziomu rozwoju umysłowego badanych, statusu społeczno-ekonomicznego rodziny, aktualnego poziomu samooceny, postępów w nauce. Badaniem objęto 50 losowo dobranych uczniów klasy ósmej szkół specjalnych dla lekko upośledzonych umysłowo w Krakowie i Będzinie (grupa A) oraz 50 uczniów klasy ósmej powszechnych szkół podstawowych w Krakowie i Gliwicach; ogółem po 50 dziewcząt i chłopców w wieku 15-18 lat; 78% pochodziło z rodzin robotniczych. Plany młodzieży na najbliższą przyszłość były następujące: podjąć pracę chciało 14% grupy A i 8% grupy B, pozostać w domu – 18% i 8%, podjąć naukę – 56% i 74%, niezdecydowanych było 12% i 10%. W grupie A 4% chciało podjąć naukę w szkole zawodowej, 52% w szkole zawodowej specjalnej, 44% nie planowało dalszej nauki; w grupie B 28% chciało podjąć naukę w liceum ogólnokształcącym, 44% w liceum zawodowym, 2% w szkole zawodowej, 26% nie planowało dalszej nauki. Stwierdzono, że podstawą wyobrażeń własnych perspektyw życiowych u obu grup były realne możliwości kształcenia i zatrudnienia; badani z obu grup pochodzący z ubogich rodzin wielodzietnych wykazywali wyższe aspiracje społeczne i zawodowe; wierni rodzinnej tradycji byli głównie badani z rodzin inteligenckich i chłopskich. Wymarzone zawody najczęściej wskazywane przez badanych z grupy A były następujące: fryzjer – 34%, modelka – 26%, mechanik samochodowy – 20%, kosmetyczka – 18%, biznesmen – 16%, projektant mody – 14%, nauczycielka, kierowca – po 12%, żołnierz zawodowy – 10%. Wymarzone zawody najczęściej wskazywane przez badanych z grupy B były następujące: biznesmen – 26%, lekarz, ekonomista – po 18%, pielęgniarka, psycholog, farmaceuta, różdżkarz – po 16%, informatyk, kosmetyczka, modelka – po 14%, mechanik samochodowy, położna, dziennikarz – 10%. Cenione w życiu wartości w opinii badanych najczęściej wskazywane w grupie A to: nowoczesny samochód – 82%, rodzina – 42%, posiadanie przyjaciół, własna firma – po 34%, bycie towarzyskim – 26%, zdrowie – 22%, dobra praca, willa z basenem – po 18%, pieniądze, popłatny zawód – po 14%, dom, mieszkanie – 12%. Cenione w życiu wartości w opinii badanych najczęściej wskazywane w grupie B to: popłatny zawód – 54%, własna firma, praca zawodowa – po 46%, pieniądze – 38%, wiedza – 36%, zdrowie, nowoczesny samochód, uznanie ludzi – po 20%, szczęście – 18%, mądrość, uroda – po 16%. Stwierdzono, że poziom rozwoju umysłowego był ważnym czynnikiem weryfikującym życiowe plany i aspiracje młodzieży; uczniowie pełnosprawni w większym stopniu brali pod uwagę swoje realne możliwości, uwzględniali realia transformacji ustrojowej, zmieniające się potrzeby społeczne; głównym motywem wyboru zawodu w grupie A była konieczność wynikająca z ograniczonych możliwości kształcenia, w grupie B względy społeczne i prestiżowe; im wyższy był poziom krytycyzmu i samooceny badanych, tym bardziej realne były wyobrażenia; były one determinowane również samoakceptacją; pozycji społeczno-ekonomicznej rodzin badanych nie można było uznać za czynnik istotny dla kształtowania perspektyw życiowych.