Abstrakt: |
Celem badania było uzyskanie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób dziadkowie żyjący ze swoimi wnukami wpływają na ich czas wolny. Na badanie złożyło się pięć sondaży diagnostycznych przeprowadzonych w ramach prac magisterskich w Instytucie Pedagogiki UW wśród 540 losowo dobranych rodzin z Dolnego Śląska. W sondażach wykorzystano obszerną ankietę skierowaną do rodziców, wywiad skategoryzowany z dziadkami i dzieckiem, nieskategoryzowany wywiad z wychowawcą klasy i wypracowanie Mieszkam razem z dziadkami. Materiał badawczy zamykało 101 wywiadów skategoryzowanych z dziadkami zamieszkałymi z rodziną w miastach dolnośląskich, dobranych metodą kuli śniegowej. Wyniki badania ujawniły, że zaangażowaniu się w wypoczynek wnuczków sprzyjały stosunkowo młody wiek dziadków, subiektywnie odczuwany dobry stan zdrowia oraz dobre warunki materialne i mieszkaniowe. Istotny okazał się również bardzo pozytywny najczęściej stosunek seniorów do tego zaangażowania – ze względu na korzyść dziecka i samego seniora (zapełnienie pustych godzin dyspozycyjnych, poszerzenie wiedzy, zachowanie sprawności fizycznej i umysłowej). Pozytywny wpływ na zakres i charakter opieki nad wnuczkiem miało wykształcenie dziadków – im było ono wyższe, tym więcej dostrzegano korzyści opieki nad dzieckiem, bardziej angażowano się w ponoszenie kosztów, organizację działań, wzbogacenie form i treści wspólnej rozrywki czy aktywnego wypoczynku. Ogólnie jednak, biorąc pod uwagę obiektywną wartość działań wolnoczasowych podejmowanych przez dziadków wraz z wnukami, ich jakość mogła w wielu przypadkach budzić istotne zastrzeżenia, szczególnie w środowisku niżej wyedukowanych (nastawienie na rozrywkę, najczęściej z wykorzystaniem środków masowego przekazu, silny domocentryzm, pomijanie uczestnictwa w drugim układzie kultury, redukcja pozarodzinnych relacji osobowych). Jednocześnie był to wypoczynek nadmiernie ukierunkowany na dziecko, jego potrzeby i zainteresowania. Wspólnota mieszkaniowa z seniorami sprzyjała zwiększeniu wymiaru pracy zawodowej rodziców, zwłaszcza matek, oraz prymitywizacji sposobów spędzania czasu wolnego, zwłaszcza ojca. Pomoc w obowiązkach domowych ze strony dziadków, często uważana przez rodziców za oczywistą, drastycznie ograniczała zaangażowanie młodych mężczyzn w pomoc domową oraz zainteresowanie obojga rodziców wypoczynkiem dziecka i spędzaniem czasu wspólnie z dzieckiem. Opieka dziadków nad wnukami nie tylko stanowiła zatem wypełnienie ich roli, lecz również zapełniała pustkę pozostawioną przez nieobecnych rodziców. Działania podejmowane przez rodziców w ramach ich własnego wypoczynku nie różniły się znacząco od wypoczynku seniorów (domocentryzm, rozrywkowe korzystanie z telewizji itd.) przy jednoczesnym wykluczeniu dziadków z uczestnictwa. Delegowanie obowiązków domowych oraz opieki nad dzieckiem na seniorów ograniczało ogólnie relacje interpersonalne w rodzinie, a także negatywnie wpływało na strukturę odpowiedzialności, szczególnie za pomoc dziecku. |