Abstrakt: |
Celem badania było określenie, w jaki sposób młodzież niedostosowana społecznie dokonywała autoprezentacji oraz określała swoich rówieśników. Badanie miało charakter eksperymentu przeprowadzonego w dwóch etapach. Na pierwszym etapie przeprowadzono plebiscyt życzliwości, na drugim zaś, po odstępie tygodnia, badani mieli zapoznać się z rzekomymi wynikami plebiscytu – otrzymywali jednak losowo przydzieloną kopertę z informacją o uzyskaniu wysokiej lub niskiej pozycji wśród wychowawców lub klasy. Następnie przeprowadzono ankietę zawierającą pytania dotyczące specjalnie przygotowanego materiału filmowego (13 scen dotyczących zachowań przestępczych oraz niekaranych, lecz nagannych). Połowa badanych odpowiadała anonimowo, połowa zaś jawnie. Część badanych informowano, że wyniki będą konsultowane w grupie, część – że audytorium będą stanowić wychowawcy. Badaniem objęto 157 chłopców w wieku 15-18 lat, w tym 54 wychowanków Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego oraz 103 uczniów szkół masowych (pierwsza i druga klasa technikum i szkoły zawodowej). Wyniki badania ujawniły, że respondenci prezentowali pozytywny ogólny obraz siebie, a własne zachowania jako zgodne z obowiązującymi normami społeczno-moralnymi, przy czym dopuszczali możliwość odstępstw od tych zasad. We wszystkich badanych grupach wystąpiła prawidłowość, zgodnie z którą młodzież przedstawiała siebie bardziej negatywnie na tle rówieśników (klasy) niż wychowawców. Również w warunkach anonimowych badani przedstawiali siebie jako bardziej skłonnych do przekraczania norm społeczno-moralnych. Zmienna „jawność” wpłynęła analogicznie na sposób prezentacji rówieśników, których anonimowo charakteryzowano bardziej negatywnie. Młodzież niedostosowana społecznie prezentowała relatywnie bardziej aspołeczny wizerunek siebie niż pozostali badani, nie przewidywała ponadto zmian w swoim zachowaniu. Grupa ta dokonywała zmian głównie w prezentacji swojego otoczenia – w zależności od audytorium oraz swojej pozycji w grupie. I tak, prezentując rówieśników wobec wychowawców, im niższa była rzekoma pozycja w grupie badanego, tym bardziej pozytywny był obraz rówieśników. W przypadku, gdy audytorium stanowili sami rówieśnicy, istotna okazała się zmienna „jawność” – anonimowo prezentowano ich w sposób bardziej aspołeczny, jawnie zaś w sposób bardziej uspołeczniony. |