Abstrakt: |
Celem badania było przeanalizowanie układu postaw rodzicielskich wobec młodzieży dorastającej o skrajnych nasileniach agresywności. W badaniu wykorzystano Kwestionariusz do Badania Zachowania się Rodziców w Percepcji Dziecka CRPBI (Kowalski, 1982) oraz kwestionariusz do badania agresywności Nastroje i humory A.H. Bussa i A. Durkee w adaptacji M. Choynowskiego (1972). Badaniem objęto 504 dziewczęta i chłopców, których podzielono ze względu na płeć i nasilenie agresywności (WOA) na podgrupy: nieagresywną (NA), przeciętnie agresywną (PRZ) oraz agresywną (AGR). Różnice w układach postaw rodzicielskich (matek i ojców) wobec młodzieży (córek i synów) okazały się stosunkowo niewielkie, co skłaniało do konkluzji, że płeć tak rodziców, jak i dziecka w wieku dorastania nie różnicowała istotnie generującego agresję postępowania w diadach rodzic–dziecko. Problem deprywacji ważnych potrzeb psychicznych młodzieży wydawał się ważniejszy od tego, który rodzic ją powodował. Najbardziej agreso-, czy nawet patogenną sytuacją była postawa odrzucająco-kontrolująca i niekonsekwentna obojga rodziców, szczególnie zaś matki, tym bardziej, że oczekiwania społeczne względem macierzyństwa są odmienne od tych kształtujących relację ojciec–dziecko. Przewaga macierzyńskiej bliskości uczuciowej nad ojcowską również akcentowała szczególną rolę matki w kształtowaniu cech jej dziecka – pozytywnych i negatywnych (np. agresywności). Badanie wykazało, że najmniej agresywni byli ci chłopcy, którzy uważali, że ich rodzice kochają jednakowo wszystkie dzieci. Wyższe wskaźniki agresji fizycznej otrzymali ci uczniowie, którzy twierdzili, że ojcowie kochają bardziej brata albo siostrę lub wcale nie kochają nikogo. Wskaźnik agresywności okazał się wyższy w grupie chłopców, którzy uważali, że ojciec bardziej kocha ich brata. Bardzo serdeczny kontakt z rodzeństwem odbijał się na najniższych wynikach w skali agresji badanych uczniów. Zaobserwowano małą agresję słowną i negatywizm u jedynaków z wysokim poczuciem winy. Najmniejsze poczucie winy odczuwali chłopcy, którzy mieli obojętne relacje z rodzeństwem. Okazało się także, że agresywni są bardziej ci uczniowie, których ojcowie z agresją reagują na sprzeciw. Niższy poziom agresji zaobserwowano u chłopców, których ojcowie rzadko reagują agresywnie. Nieustępliwość i agresywna reakcja na sprzeciw u ojców ma wpływ na większy wskaźnik agresji u synów; podobnie dzieje się w przypadku nieustępliwych i agresywnych matek. Zgodność i jej brak w rodzinach także różnicuje poziom agresywności synów. Agresję u dorastających chłopców potęguje agresywne zachowanie ojca, który zachęca syna do reakcji tego typu. Chłopcy wykazują wyższy negatywizm, jeśli są ciągle zachęcani przez matki do agresji. Nie stwierdzono istotnej statystycznie zależności między częstością nagradzania chłopców przez rodziców a agresywnością badanych uczniów. |