Abstrakt: |
Przedmiotem badania był dialog w edukacji wczesnoszkolnej. Przyjęto, że dialog jako zmienna niezależna implikuje takie zmienne zależne jak: inicjacja rozwoju postawy dialogowej u uczniów oraz harmonijny rozwój uczniów, przejawiający się m.in. w zdobywaniu bardzo dobrych wyników w nauce. Zbadano poziom osiągnięć szkolnych w zakresie wiedzy matematycznej. Posłużono się w tym celu obserwacją uczestniczącą (technika: obserwacja kategoryzowana), metodą szacowania oraz testem wiadomości. Nauczycieli poproszono o zapisywanie w specjalnym arkuszu wszystkich reakcji i zachowań uczniów. Kategorie zawarte w arkuszu odnosiły się do czynności i dialogowych oraz niedialogowych reakcji w procesie uczenia. Wyniki eksperymentu potwierdziły założenie mówiące o implikacji zachowań dialogowych u uczniów przez nauczycieli cechujących się postawą dialogową. Na początku eksperymentu wśród uczniów dominowały reakcje niedialogowe, które w końcowym etapie pojawiały się już tylko sporadycznie. Zaobserwowano znaczny wzrost rozwoju badanych dzieci – na początku średnia arytmetyczna ocen dokonywanych przez trzech sędziów wyniosła 67%, a pod koniec – 82%. Okazało się również, że pod koniec eksperymentu poszczególne sfery osobowości uczniów otrzymały bardzo podobne oceny, co świadczy o harmonijnym rozwoju respondentów. Dzieci z grupy eksperymentalnej miały znacznie lepsze rezultaty w nauce niż dzieci z grupy kontrolnej. Średnia ocena w grupie eksperymentalnej wzrosła o 0,6, w grupie kontrolnej zaś – o 0,1. Najlepsza poprawa wystąpiła w zakresie zadań typu problemowego, rozwiązywanych przez uczniów z grupy eksperymentalnej. Badani z tej grupy umówili się z nauczycielką, że podczas lekcji mogą robić wszystko to, co sprzyja uczeniu się, dlatego też pozwolono im swobodnie poruszać się po klasie. Dzięki temu dzieci były mniej lękliwe, z zaciekawieniem korzystały z pomocy dydaktycznych, interesowały się nowymi tematami proponowanymi przez nauczycielkę. Dzieci w dialogowej relacji z nauczycielem nie odczuwały obciążenia psychicznego, nie bały się mówić o swoich odczuciach, z szacunkiem komentowały zdanie kolegów, jeśli nie chciały wykonywać zadania, sygnalizowały to nauczycielce i mogły zająć się swoimi sprawami bez przeszkadzania innym uczniom. Za każdym razem wkładały duży wysiłek, żeby jak najlepiej wykonać zadanie. Bardzo często zdarzało się, że rozwiązywały problem bez pomocy nauczyciela. Na podstawie wyników eksperymentu można stwierdzić, że relacje nauczyciel – uczeń oparte na przyjaźni i dialogu w znacznym stopniu przyczyniają się do prawidłowego rozwoju poznawczego dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Dzięki wzajemnej akceptacji uczniowie stają się bardziej spontaniczni, otwarci i serdeczni. |