Abstrakt: |
Celem badania była charakterystyka kultury teatralnej dorosłych odbiorców. Próbę dobrano celowo i warstwowo. W badaniu wzięły udział 302 osoby chodzące na spektakle do Teatru im. J. Osterwy w Lublinie. Wśród badanej populacji było więcej kobiet niż mężczyzn; przeważali ponadto pracownicy umysłowi i osoby w średnim wieku. Posłużono się metodą pogłębionego sondażu diagnostycznego, wykorzystano takie techniki badawcze jak: wywiad kwestionariuszowy, arkusz samooceny, obserwację uczestniczącą, wywiad swobodny, test wiedzy o teatrze, ankietę, analizę dokumentacji Teatru im. Osterwy w Lublinie. Na podstawie pomiarów zakresu i częstotliwości korzystania przez respondentów z różnych form kontaktu z teatrem uznano, że w przypadku 52% badanych kontakt ten jest niski, 31% średni. Ponad 1/4 badanych chodziła kilka razy w roku do teatru dramatycznego albo muzycznego w Lublinie; kilkanaście procent badanych chodziło na spektakle w teatrach innych miast. Prawie 20% badanych czytało recenzje teatralne, ponad połowa respondentów regularnie oglądała teatr telewizji, kilka procent osób uczestniczyło w spotkaniach z twórcami i aktorami w okresie objętym badaniem (dwa sezony teatralne). Dwie osoby należały do amatorskiego teatru. Co piąty badany do motywów specyficznie teatralnych zaliczył: bezpośredniość odbioru dzieła i gry aktorskiej, chęć oglądania rozwiązań reżyserskich i scenograficznych, możliwość bezpośredniego przeżywania losów bohaterów, dzielenia ich myśli i uczuć, zbiorowy odbiór spektakli, wspólne przeżywanie i współodczuwanie. Ponad ¾ respondentów chodziło do teatru ze względu na możliwość rozwoju intelektualnego. Ze względu na wartości estetyczno-etyczne spektakle oglądało 20% odbiorców. Do zbadania wiedzy respondentów o teatrze wykorzystano kwestionariusz testu, który zawierał pytania dotyczące: terminów teatralnych, środków wyrazu teatru, ważniejszych wydarzeń z historii teatru, nazwisk twórców teatralnych (współczesnych i z poprzednich epok). Blisko 2/3 respondentów reprezentowało niski albo bardzo niski poziom wiedzy teatralnej. Choć respondenci całkiem dobrze orientowali się w tytułach sztuk i nazwiskach ich twórców z poprzednich epok, to prawie wcale nie znali współczesnej twórczości dramatycznej. Badani mieli duże braki w wiedzy na temat ważniejszych wydarzeń z historii teatru oraz środków wyrazu sztuki teatralnej. W wypowiedziach na temat obejrzanych spektakli respondenci używali ubogiego słownictwa, co świadczyło o nieznajomości terminologii związanej z teatrem. Blisko 20% respondentów dość słabo rozumiało oglądane sztuki teatralne. Osoby te śledziły jedynie warstwę fabularną, ale nie odnosiły jej do świata wartości i idei. Niezrozumienie spektaklu przez odbiorcę świadczy o niemożności realizacji funkcji zakładanych przez jego twórców i realizatorów. Oceny spektakli formułowane przez badanych były w dużej mierze oparte na potocznych opiniach; respondenci nie próbowali nawet poddać ocenie poszczególnych elementów spektaklu; formułowali opinie krótkie, powierzchowne i schematyczne. Okazało się, że wśród badanych teatr telewizji oglądały przede wszystkim osoby z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym. Ich kontakty z teatrem były sporadyczne i zależały często od tego, czy otrzymają darmowy bilet z zakładu pracy. Badani z tej grupy w oglądaniu spektakli teatru telewizji szukali wartości zabawowych, rozrywkowych, emocjonalnych i relaksujących. Na podstawie takich oczekiwań wybierali oglądane sztuki. Nieliczni tylko próbowali oceniać obejrzane spektakle. Osoby z wyższym wykształceniem humanistycznym znacznie częściej chodziły do teatru, a swoją wiedzę i odbiór sztuk uzupełniały na podstawie recenzji teatralnych, dyskusji. Przedstawiciele tej grupy szukali w teatrze wartości intelektualnych, wychowawczych, ideowych, artystyczno-ideowych. Uwarunkowania kultury teatralnej były wypadkową – oprócz zdobytego wykształcenia – wpływu środowiska rodzinnego, dostępności i atrakcyjności instytucji teatru, także przyswojonych umiejętności i nawyków korzystania z wartości teatralnych. |