Abstrakt: |
Przedmiotem badania były postawy młodzieży wobec przestępczości. W badaniu wzięło udział 1809 osób, w tym 1152 kobiety i 657 mężczyzn. Respondenci byli w wieku od 15 do 31 lat, wśród nich znaleźli się przedstawiciele klasy siódmej szkoły podstawowej (N = 725), klasy trzeciej liceum ogólnokształcącego (N = 402), klasy trzeciej technikum i szkół zawodowych (N = 390), studenci trzeciego roku pedagogiki (N = 200) i trzeciego roku uczelni technicznych (N = 91). Respondenci pochodzili z: Warszawy, Pruszkowa, Bydgoszczy, Nakła, Poznania, Środy Wielkopolskiej, Opola, Krakowa, Bochni, Lublina i Parczewa. 1471 respondentów pochodziło z dużych miast, 338 – z małych. W badaniu wykorzystano metodę ankiety audytoryjnej. W arkuszu znalazło się 68 opisów różnego rodzaju czynów z katalogu czynów zagrożonych karą według kodeksu karnego, moralnie kontrowersyjnych i opisujących rzeczywiste zdarzenia (bez względu na ich pozytywny albo negatywny charakter). Respondentów poproszono o ocenę szkodliwości albo użyteczności czynu, potępienie albo pochwałę oraz aplikację sankcji. Oprócz 68 opisów w arkuszu znalazły się: pytanie półzamknięte o przyczyny łamania norm prawnych i moralnych i 19 warunków wyboru; pytanie półzamknięte o sposoby przeciwdziałania łamaniu norm, plagom i przestępczości oraz 19 warunków do wyboru; pytania o: poczucie zagrożenia społecznego, odpowiedzialność za własne czyny, ocenę moralną własnego postępowania, odporność na pokusę popełnienia przestępstwa oraz poczucie zadowolenia z siebie i ze swojego środowiska rodzinnego i szkolnego; badani mieli wyrazić swoją opinię na pięciostopniowej skali typu Likerta; pytania o własny udział w zachowaniach przestępczych, bycie karanym i ofiarą przestępstwa; pytanie z wymuszonym wyborem na temat postulowanej orientacji społeczeństwa na przestępcę albo ofiarę. Za najbardziej szkodliwe i godne potępienia respondenci uznali morderstwo popełnione przez osobę dorosłą. Na drugiej pozycji według szkodliwości znalazło się groźne zanieczyszczenie wody, powietrza albo ziemi, według potępienia – dopuszczenie do sprzedaży małych dzieci za granicę oraz maltretowanie dzieci. Gwałt znalazł się w opinii badanych na trzecim miejscu według potępienia oraz na czwartym według szkodliwości. Za czyn najmniej godny potępienia młodzież uznała uczestnictwo w działalności dywersyjnej przeciwko państwu, za najmniej szkodliwy – publiczne lżenie, wyszydzanie, poniżanie osoby z powodu jej przynależności wyznaniowej. Najsurowiej karane zdaniem respondentów powinny być takie czyny jak: morderstwo popełnione przez dorosłego, handel małymi dziećmi, maltretowanie dzieci, gwałt oraz morderstwo popełnione przez młodocianego. 28,9% badanych skazałoby dorosłego na karę śmierci za popełnienie morderstwa, 9,1% za maltretowanie dzieci, 8,8% za handel dziećmi, 9% za gwałt, 8,5% młodocianego za popełnienie morderstwa. 5,5% ankietowanych zaproponowało karę śmierci za handel narkotykami. W opinii 32,72% badanych ludzie popełniają złe czyny, bo system karny jest zbyt łagodny, 28,38% – brak jest odpowiedniego wychowania w rodzinie, 26,33% – brak im w życiu celu i dążenia do czegoś, 25,88% – nie czują się odpowiedzialni za swoje czyny, 25,72% – żyją w złych warunkach. Sposobów na zapobieganie przestępczości młodzież upatrywała w: lepszej organizacji czasu wolnego, zaostrzeniu kodeksu karnego, uświadamianiu (również przez szkołę), podwyższeniu standardów życia. Za zaostrzeniem kar opowiedziało się 59,38% badanych, za stworzeniem dobrego prawa – 38%, za ostrzejszym karaniem młodocianych sprawców – 28,33%, za przywróceniem kary śmierci – 18,22%, a za podawaniem nazwisk sprawców do publicznej wiadomości – 8,72%. 9,6% respondentów przyznało się do popełnienia przestępstwa, w tym 5,1% kobiet i 17,5% mężczyzn (5,2% nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie). 1,8% ankietowanych było już karanych, a 13,2% padło ofiarą przestępstwa, w tym 9,3% kobiet i 18,8% mężczyzn. |