Badanie stanowiło kontynuację badań longitudynalnych, poświęconych przedsiębiorczości ekonomicznej i zaradności życiowej Polaków, a prowadzonych przez zespół naukowo-badawczy toruńskich socjologów edukacji przez blisko 30 lat, m.in. w latach 1987-1988 (etap badania bezpośrednio poprzedzający niniejsze badanie). Celem badania było tym razem określenie wpływu cech osobowości i sytuacji materialnej badanych na prezentowane przez nich w dobie transofmacji przedsiębiorczość i zaradność. Sposób doboru próby do badania miał charakter celowy – z puli badanych wcześniej respondentów wylosowano osoby wyraźnie określone, tzn. lokujące się na krańcach potencjalnej linii kontinuum wyznaczonego przez poziom przedsiębiorczości i zaradności. Wyłoniono cztery grupy osób ze względu na zmienne niezależne: osobowościowo nieprzeciętni i dobrze usytuowani materialnie, nieprzeciętne osobowości, ale biedni, przeciętni osobowościowo, ale bogaci, przeciętni osobowościowo i biedni. Z każdej z tych grup wylosowano po 300 osób, a następnie skierowano do nich ankietę. Odsetek odpowiedzi wynosił w pierwszej grupie 22,6%, w drugiej – 31,3%, w trzeciej – 23,9%, a w czwartej – 22,2%. Przeprowadzono również 200 wywiadów na temat przedsiębiorczości/bezradności i zaradności/bierności. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić pewne wyraźne prawidłowości. Osoby wybijające się pod względem osobowościowym ponad przeciętność oraz jednocześnie relatywnie bogate (grupa pierwsza) w największym stopniu podjęły wyzwania związane z transformacją ekonomiczną i ustrojową, co przejawiało się głównie w postaci pracy na własny rachunek. To niemal wyłącznie oni byli w czasie przeprowadzenia badania właścicielami większych firm i pracodawcami. Wyższy był również ich poziom materialno-bytowy, a potrzeby silniej rozbudzone i skoncentrowane na podniesieniu standardu i dążeniu do życia w luksusie. Chcieli oni żyć aktywnie, lecz już bez ryzyka. Z kolei na przeciwnym biegunie uplasowała się grupa o cechach przeciwstawnych (grupa czwarta). Ci, którzy w okres transformacji wkraczali jako słabi ekonomicznie i jednocześnie niewyróżniający się pod względem osobowości, nie podjęli na ogół wyzwań nowych czasów – brakowało im przedsiębiorczości gospodarczej oraz gorzej radzili sobie w sensie poznawczym z mało czytelnym światem. Mniej jednoznaczne prawidłowości zarysowały się w dwóch pozostałych grupach badanych (drugiej i trzeciej). Na podstawie uzyskanych danych trudno było zatem stwierdzić, który z czynników (sytuacja materialna czy cechy osobowości) był bardziej decydujący w kształtowaniu losów respondentów pod względem przedsiębiorczości i zaradności. Analiza tych przypadków pozwoliła jednak stwierdzić wydłużający się okres młodości w wymiarze społecznym – najwyżej usytuowane okazały się osoby wcześnie uniezależniające się materialnie, biznesmeni bez kompleksów i skrupułów.