Przedmiotem badania były potrzeby i oczekiwania nauczycieli oraz ich realizacja przez szkołę. W badaniu wzięło udział 381 nauczycieli studiujących na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w Wyższej Szkole Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach i w Mazowieckiej Wyższej Szkole Humanistyczno-Pedagogicznej w Łowiczu. W badanej próbie było 89,8% kobiet; 61,4% nauczycieli było w wieku od 20 do 30 lat. 35,1% respondentów mieszkało na wsi, 27,6% w małym miasteczku, 16% w mieście wojewódzkim, a 2,4% w mieście stołecznym. Posłużono się metodą sondażu diagnostycznego. Wykorzystano skale szacunkowe i technikę rangowania. Do najważniejszych potrzeb nauczyciele zaliczyli: dobrą atmosferę w pracy (60,3%), możliwość realizacji aspiracji zawodowych (47,6%), rozwój zawodowy (35,8%), awans w zawodzie (20,4%) i godzenie pracy z życiem rodzinnym (9,8%). 24% respondentów uważało, że w ich szkołach panuje dobra atmosfera. Aż 48,7% badanych twierdziło, że ich placówki zaspokajają potrzebę godzenia pracy z życiem rodzinnym. 28,6% nauczycieli uznało, że szkoła zapewnia im rozwój zawodowy. 36,2% badanych podkreślało wartość autonomicznego działania, ale wtedy gdy mieli sprecyzowane wymagania (wiedzieli dzięki temu, czego się trzymać). 30,1% respondentów wolało działanie całkowicie autonomiczne, we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. 16,1% nauczycieli upatrywało źródła swojej niezależności w świadomości, że jest się nauczycielem kompetentnym. 5,6% badanych twierdziło, że praca w szkole ogranicza ich autonomię. Mężczyźni bardziej niż kobiety preferowali działanie całkowicie autonomiczne; kobiety zaś wolały, by wymagania co do ich działań były sprecyzowane. Do warunków niezależnych działań nauczyciele zaliczyli: możliwość realizacji własnych pomysłów (117 wskazań), kompetencje własne nauczyciela (53), dobre warunki materialne (48), wiedzę (43), akceptację dyrekcji (38) i in. Do najczęstszych przeszkód w rozwoju zawodowym nauczyciele włączyli: przeciążenie obowiązkami zawodowymi (61,7%), przeciążenie obowiązkami rodzinnymi (52,4%), trudny dostęp do literatury (50%), chroniczny brak czasu (40,3%), brak okazji do uczenia się w środowisku własnej szkoły (48%), brak motywacji do doskonalenia się (21,3%). Na podstawie wyników badania można stwierdzić, że w opinii nauczycieli szkoła nie stanowi dla nich sprzyjającego środowiska życia (blisko 1/3 badanych). Respondenci uważali, że w szkołach panuje napięta i stresogenna atmosfera, która przyczynia się do złego samopoczucia nauczycieli.