Abstrakt: |
Przedmiotem badania były trudności wychowawcze wśród uczniów szkół podstawowych. Badaniem ankietowym objęto 2264 dzieci z 96 szkół działających w miejscowościach różnej wielkości. 1696 badanych to osoby dobrze przystosowane, a 568 – osoby sprawiające trudności wychowawcze (25%). W ramach badania dokonano również oceny pracy wychowawczej nauczycieli z uczniami sprawiającymi trudności oraz zasięgnięto ich opinii na temat ich pracy wychowawczej. Przebadano 130 nauczycieli, z czego jedynie 43 wypełniło i zwróciło ankietę dla nich przeznaczoną. Wyniki badania ujawniły, że nauczyciele zaliczali do grupy uczniów trudnych zaledwie ¼ respondentów (40 ze 184 dzieci), którym przypisano taki status na podstawie innych technik badawczych (test sześciu pytań J. Konopnickiego i Arkusz Zachowania się Ucznia B. Markowskiej). W opinii nauczycieli tylko te dzieci były trudne, które sprawiały im trudności, tzn. zwracały na siebie uwagę zbyt aktywnym zachowaniem, przeszkadzały w prowadzeniu lekcji, nie podporządkowywały się poleceniom lub osiągały słabe wyniki w nauce. Pomijano natomiast uczniów nieśmiałych, zalęknionych, przesadnie biernych itp. Odpowiedzi nauczycieli na pytanie, jakie są przejawy i przyczyny powstawania trudności wychowawczych, świadczyły o braku rzetelnej wiedzy, niestosowaniu w pracy metody obserwacji naukowej oraz nieznajomości pojęć opisujących zachowania dziecka (przykładowe wypowiedzi to Zajmują nauczyciela pytaniami o szczegóły, Wykonują bardzo szybko lub bardzo wolno swoje zadania). Nauczyciele zwracali uwagę przede wszystkim na przejawy zachowań dzieci nadmiernie aktywnych, pomijali zachowania tych przesadnie biernych. Wymieniano głównie agresję, brak koncentracji, brak motywacji, nadpobudliwość, bójki, złośliwość itp. Niewielu badanych wskazało płaczliwość, niechęć do nawiązywania kontaktów, zahamowanie czy drażliwość uczniów (około 3-6%). Działania wychowawcze podejmowane przez nauczycieli nie przynosiły w ich opinii oczekiwanych rezultatów. Respondenci deklarowali, że stosują często indywidualizację nauczania, oraz kierowali uczniów do odpowiednich zespołów reedukacyjno-wyrównawczych. Niektórzy korzystali ze wsparcia poradni wychowawczo-zawodowych, około 40% pamiętało o stosowaniu pochwał wobec uczniów. Ponad połowa badanych nie potrafiła podać żadnych dodatkowych metod radzenia sobie z trudnościami wychowawczymi. |