Badanie dotyczyło zależności zachodzących między adaptacją uczniów do wymagań szkolnych a ich wynikami w nauce szkolnej; sformułowano pytania: czy miejsce zamieszkania jest czynnikiem różnicującym funkcjonowanie rodziny pod względem materialnym i mieszkaniowym i czy ma to wpływ na przystosowanie dzieci do warunków szkolnych i wyniki w nauce; czy i na ile sytuacja rodzinna różnicuje dzieci z obu grup pod względem adaptacji w szkole, wyników nauczania i zachowania; w jakim stopniu poziom inteligencji ogólnej i poszczególnych funkcji intelektualnych uczniów determinuje ich adaptację do wymagań szkolnych i wyniki w nauce; czy więzi emocjonalne między rodzicami i dziećmi mają wpływ na motywację do nauki szkolnej, uspołecznienie, zachowania antyspołeczne i przyhamowania w środowisku szkolnym; czy czynnikiem różnicującym otrzymane wyniki jest miejsce zamieszkania i płeć badanych. Badaniem objęto 490 dobranych losowo uczniów szkół podstawowych ze środowiska wiejskiego i 490 ze środowiska miejskiego, w obu grupach po 250 dziewcząt, z województw: bialskopodlaskiego, chełmskiego, lubelskiego, siedleckiego, tarnobrzeskiego, radomskiego, przemyskiego. Zastosowano Skalę Inteligencji D. Wechslera, Arkusz Zachowania się Ucznia B. Markowskiej, Kwestionariusz dla Rodziców M. Ziemskiej, Test Bender-Koppitz, Skalę Dojrzałości Społecznej E. Dolla, obserwację dorywczą, kwestionariusz wywiadu, rozmowy indywidualne z uczniami i rodzicami, analizę dokumentacji szkolnej, rozmowy z wychowawcami klas i dyrektorami szkół. Stwierdzono, że pomiędzy badanymi grupami uczniów zachodziły znaczne różnice co do warunków wychowawczych, istotne były też różnice w stanie zdrowia i poziomie rozwoju fizycznego na niekorzyść uczniów ze wsi; w grupie tej gorsze były też warunki materialne, mieszkaniowe i kulturalne rodzin; słabe wyniki dzieci w nauce najbardziej korelowały ze złymi warunkami mieszkaniowymi i niskim poziomem kulturalnym rodziny; znaczny wpływ na wyniki w nauce i przystosowanie dziecka do wymagań szkolnych miały też opieka nad dzieckiem i atmosfera wychowawcza w rodzinie; stwierdzono wyraźne zróżnicowanie poziomu intelektualnego dzieci pochodzących z różnych środowisk i warunków społeczno-kulturowych, sytuacja społeczno-wychowawcza uczniów ze wsi była mniej korzystna; rodzina i warunki lokalne wpływały na zakres zasobu wyobrażeniowego i pojęciowego. Większość rodziców wykazywała prawidłowe postawy wobec własnych dzieci. Zwrócono uwagę, że na samopoczucie dziecka w szkole i jego stosunek do nauki i szkoły ujemny wpływ mają błędy popełniane w praktyce rodzicielskiej i nauczycielskiej, szczególnie formy negatywne oddziaływania, czyli represje i kary, do których preferowania występuje tendencja w społeczeństwie.