Abstrakt: |
Przedmiotem badania były konsekwencje różnych form aktywizacji tożsamości narodowej. Badaniem z zastosowaniem dwóch eksperymentów objęto losowo dobranych 557 uczniów klas drugich z liceów ogólnokształcących z 20 miast południowej Polski. W analizie uwzględniono wyniki uzyskane od 503 osób. W pierwszym eksperymencie zmiennymi zależnymi były manipulacja tożsamością narodową (odwołanie się do symboli versus odwołanie się do typowych zachowań) i źródła informacji aktywizujących tożsamość (dziennikarze zagraniczni versus dziennikarze krajowi). Badanie miało następujący przebieg: osoby z grup eksperymentalnych otrzymywały karty z informacjami o opiniach, jakie mają na temat symboli lub zachowań Polaków dziennikarze krajowi lub zagraniczni, z którymi miały się zapoznać i je ewentualnie skomentować (w grupie kontrolnej nie podawano żadnych informacji); badani mieli przydzielić każdemu narodowi jakiś obszar na konturowej mapie Europy (1-15 jednostek obszaru); badani mieli przypisać typowemu przedstawicielowi każdego z 36 narodów liczbę wad i zalet (0-30). W żadnym z czterech pomiarów nie stwierdzono, by zastosowana forma aktywizacji tożsamości narodowej oraz źródło informacji spowodowały wystąpienie istotnych różnic. Jedyną zmienną różnicującą były oceniane narody. Na podstawie analizy danych pochodzących z obu eksperymentów sformułowano następujące wnioski: u badanych zaznaczył się wyraźnie pozytywny stosunek do własnej grupy, z tendencją do polonocentryzmu (największy przydzielany obszar w Europie, liczba zalet, duży stosunek liczby zalet do liczby wad); własna grupa była traktowana jako unikatowa (w wynikach skalowania wielowymiarowego Polacy lokowali się w znacznym oddaleniu od reszty narodów, podobne wyniki przyniosła analiza skupień); badani akcentowali niepodobieństwo Polaków do narodów Wschodu, szczególnie do dawnych narodów Związku Radzieckiego, narodów bałkańskich oraz Niemców, Cyganów i Żydów (grupy te były wyraźnie defaworyzowane – przydzielano im mały obszar, małą liczbę posiadanych zalet, dużą liczbę wad, postulowano duży dystans wobec tych narodów). |