Abstrakt: |
Celem badania było m.in. poznanie stanu doskonalenia nauczycieli w okresie przemian strukturalno-programowych oświaty polskiej. Badaniem ankietowym objęto 1000 nauczycieli przedszkoli i nauczania początkowego z województwa zielonogórskiego i nauczycieli studiujących zaocznie na WSP w Zielonej Górze, wywiadem objęto przedstawicieli władz samorządowych oświaty i doradców metodycznych z 15 województw makroregionu zachodniego Polski. Wyniki dotyczące przygotowania nauczycieli do doskonalenia się i samokształcenia: 82% stwierdziło, że uczelnia nie przygotowuje do pracy nad sobą, wskazując rozdrobnienie przedmiotowe studiów, brak powiązań; 12% wskazało na działania prowadzące do odtwórczości; 95% stwierdziło rozbieżność tego, czego uczyli się w szkole, z tym, czego wymagają od nich dziecko, dyrektor, wizytator, rodzice; 22% stwierdziło, że uczelnia nie uczy analizy; ponad połowa stwierdziła, że wdrożono ich do odtwórczego korzystania z książek; badani korzystali głównie z literatury z lat 70. i 80., tylko 7% z nowości z lat 90. Wyniki dotyczące trudności w doskonaleniu się: napotykało je około 60% badanych; wskazywano trudności subiektywne, m.in. brak nawyków, czasu – 21%; za trudności obiektywne uznawano najczęściej: brak wolnych dni na udział w kursach – 95%, brak funduszy na doskonalenie – 87%, brak funduszy na zakup literatury – 82%, brak doradców metodycznych „przy warsztacie” – 81%, nieprzychylny stosunek władz samorządowych – 75%, małą liczbę punktów doradztwa – 69%. Wyniki dotyczące potrzeby samokształcenia: dwie trzecie badanych argumentowały ją obroną miejsca pracy, uzyskaniem premii; wielu doskonaliło się z powodu nakazu dyrektora; wśród merytorycznych problemów doskonalenia wskazywano najczęściej poznawanie metod pracy – 75%; potrzeby organizacyjne dotyczyły głównie: organizowania konferencji i narad – 93%, uzyskiwania zaświadczeń jako zabezpieczenia przed zwolnieniem – 75%, wymiany doświadczeń – 62%; nikt z badanych nie wskazał potrzeby doskonalenia się w zakresie zmiany podstaw programowych. Na temat usytuowania placówek doskonalenia wypowiedziało się 20%, badani nie interesowali się tym, kto powinien je utrzymywać i nadzorować; 65% stwierdziło, że funkcją ośrodków jest oferowanie możliwości podnoszenia kwalifikacji, a doradcy – pomoc w organizacji warunków nauczania i wychowania. Wśród pracowników administracji zaznaczyły się skrajne stanowiska: badani ze wsi i małych miasteczek uważali, że doradca jest niepotrzebny, jego utrzymywanie jest stratą budżetową, a nauczyciel powinien umieć radzić sobie sam; badani z większych miast podkreślali niezbędność ośrodków w systemie oświaty, proponowali zmiany w ich funkcjonowaniu polegające na otwartości na potrzeby, powrót do idei IKNiBO. |