Abstrakt: |
Celem badania było poznanie obrazu Boga u dzieci w wieku przedszkolnym. Badaniem objęto 20 dzieci czteroletnich i 20 dzieci sześcioletnich z przedszkoli na terenie Krakowa, biorących udział w katechezie, mających rodziców o wyższym wykształceniu. Z każdym dzieckiem przeprowadzono rozmowę według kwestionariusza, poproszono badanych o wykonanie rysunku Boga, wyjaśnienie zaprezentowanych metafor obrazkowych. Ponad połowa czterolatków i 3/4 sześciolatków stwierdziły, że Boga można narysować. Wśród rysunków 68,7% stanowiły realistyczne (Bóg jako człowiek, postać w długich szatach itp.), 28% symboliczne (człowiek z symbolicznym zaznaczeniem boskości – zwykle aureola). Dzieci stwierdziły, że wiedzę o Bogu dają Kościół – 57,5%, dom rodzinny – 12,7%, media – 13,2% (u dzieci czteroletnich filmy i bajki – 20%, rozmowy z rodzicami – 13,3%). O boskości postaci na rysunku zdaniem dzieci decydowały cechy wyglądu zewnętrznego – 58,5%, cechy świętości – 32,3%. 58,3% dzieci nie podjęło się rysowania, uzasadniały to trudnościami technicznymi i niedostępnością Boga. Dzieci łączyły z Bogiem różne osoby – 51,5% (postacie biblijne, osoby świeckie, sporadycznie duchowne; sześciolatki wskazywały osoby dobre), przedmioty – 44,5% (najczęściej codziennego użytku, sześciolatki częściej wskazywały przedmioty kultowe), wartości i akty religijne – 4%. Dzieci uważały, że Bóg przede wszystkim sprawuje władzę, wywiera wpływ na ludzi; rzadziej sądziły tak czterolatki – 39% – niż sześciolatki – 56,6%; starsze dzieci podawały głównie działania realne i nawiązujące do Ewangelii; zdaniem 24,3% czterolatków Bóg ma wiele zobowiązań; 6-7% wypowiedzi wskazywało działania społeczne dotyczące postawy wobec ludzi; tylko sześciolatki zwracały uwagę na przekazywanie przez Boga własnych poglądów ludziom; 28-29% wypowiedzi miało jedynie opisowy charakter. Charakteryzując Boga, dzieci w 62,2% przypisywały mu cechy pozytywne; ponad 1/3 cech dotyczyła wyglądu zewnętrznego (wzrost, atrybuty); starsze dzieci przypisywały Bogu więcej przymiotów teologicznych (dobry, święty); dzieci przypisywały też Bogu cechy charakteru człowieka. Zaprezentowanych metafor nie potrafiło odczytać 65-80% dzieci; najłatwiejsza okazała się metafora stwórcy (obraz babek z piasku), najtrudniejsza – metafora boskiej prostoty i wieczności (linia) – nie odczytało jej żadne dziecko. Badanie wykazało silny antropocentryzm i antropomorfizm; obraz Boga u dzieci zmieniał się wraz z wiekiem; nauka religii przyczyniała się do wzrostu wiedzy teologicznej. |