Abstrakt: |
Celem badania było znalezienie odpowiedzi na pytania, jak dzieci postrzegają swoją rodzinę, jak oceniają swoje stosunki z rodzeństwem, czym ich zdaniem charakteryzuje się szczęśliwa rodzina. Badaniem objęto 30 dzieci w wieku 6;00-6;10 roku, 16 dziewcząt i 14 chłopców z trzech oddziałów przedszkolnych jednego z lubelskich przedszkoli; dzieci pochodziły z rodzin pełnych, z dwójką dzieci, mieszkających w Lublinie. Zastosowano wywiad piagetowski na temat Co to jest rodzina? (nagrywany na taśmę magnetofonową), Test Rysunku Rodziny L. Cormana, psychorysunek Ja i moje rodzeństwo, Szczęśliwa rodzina, z dziećmi rozmawiano na temat ich prac. Dzieci w wypowiedziach zwracały uwagę głównie na organizację życia rodzinnego wynikającą z ogólnej sytuacji rodziny i stosunków w niej panujących, dostrzegały uczucia łączące poszczególne osoby, podkreślały specyficzne cechy i zadania typowe dla ról rodzinnych matki, ojca, rodzeństwa. Analiza rysunków pokazała, że dzieci dostrzegały w swoich rodzinach przejawy komunikacji i współdziałania, istniejące podsystemy; 23 dzieci zaznaczyło wyraźne oznaki komunikacji rodzinnej (najczęściej uśmiech, nieco rzadziej ruch rąk); 11 zaznaczyło wyraźne oznaki współdziałania w systemie rodzinnym (wspólne wykonywanie czynności); 12 narysowało przymierze rodzinne, dziewięcioro – podsystem małżeński; granice wystąpiły w jednej pracy; w percepcji dzieci rodzina była systemem działającym w oparciu o typowy podział ról męskich i kobiecych. Na rysunkach rodzeństwa połowa dzieci w pierwszej kolejności narysowała siebie, w siedmiu przypadkach nastąpiła wyraźna waloryzacja własnej postaci; w 24 rysunkach rodzeństwo było przedstawione w relacjach przyjacielskich; dzieci rysowały postaci rodzeństwa faktycznie występującego w rodzinie; ekspresję uczuć dzieci wyrażały przez stosowanie różnych kolorów; większość dzieci przedstawiała się wraz z rodzeństwem w obecności otoczenia; rysunki świadczyły o tym, że postawy dzieci wobec braci i sióstr były zależne od płci i wieku – bardziej preferowane było starsze rodzeństwo, przypisywano im więcej zachowań opiekuńczo-wychowawczych, lepiej układały się stosunki między rodzeństwem tej samej płci; dzieci nastawione były raczej na tolerancję i przyjaźń do rodzeństwa. Na rysunkach szczęśliwej rodziny większość dokonała zmian w stosunku do rzeczywistości; po 10 dzieci dorysowało rodzeństwo lub zwierzątko, siedmioro – dziadków i przyjaciół, pięcioro nowy dom, troje własny pokój; troje dzieci nie umieściło na rysunkach taty, jedno mamy, a jedno rodzeństwa. |