Abstrakt: |
Przedmiotem badania była kompensacyjna funkcja domu dziecka. W badaniu wzięło udział 153 wychowanków (od 11. do 25. roku życia) oraz 40 wychowawców w domach dziecka w Białymstoku, Białowieży, Krasnym i Supraślu (łącznie: cztery placówki) i 88 wychowawców klas, do których uczęszczały dzieci i młodzież. Najbardziej liczna wśród wychowanków była grupa piętnastolatków (18,3%), następnie siedemnastolatków (17%) i czternastolatków (12,4%). Jedna trzecia respondentów uczęszczała do szkół ponadpodstawowych, w większości do zasadniczych szkół zawodowych; trzy osoby studiowały, a osiem było przyuczonych do zawodu. Większość wychowawców to kobiety; 60% legitymowało się wyższym wykształceniem, 22,5% ukończyło studium nauczycielskie, a 17,5% miało średnie wykształcenie pedagogiczne. Posłużono się metodą sondażu diagnostycznego i monografii instytucji. Zastosowano takie techniki badawcze jak: analiza dokumentów, ankieta dla nauczycieli wychowawców klas, ankieta dla wychowanków. Wstępnie założono, że cechy socjodemograficzne i warunki opiekuńczo-wychowawcze środowiska rodzinnego wpływają na właściwości indywidualne dziecka. Hipotezę tę jednak potwierdzono tylko częściowo. Okazało się, że trzy czwarte dzieci i młodzieży w momencie przyjęcia do placówki opiekuńczo-wychowawczej nie miały żadnych problemów ze zdrowiem. Analiza statystyczna ujawniła, że na stan zdrowia dzieci ma wpływ przede wszystkim wykształcenie ojca, a w mniejszym stopniu: warunki lokalowe i zła sytuacja materialna. Tylko u jednej czwartej badanych stwierdzono nieprawidłowy rozwój umysłowy, na który wpływało także wykształcenie rodziców, nie ich wiek (jak oczekiwano). Prawie połowa wychowanków akceptowała swoich rodziców. Nie zaobserwowano zależności istotnej statystycznie między sytuacją rodzinną, wielkością rodziny, sytuacją materialną i lokalową, stopniem patologii, wykształceniem rodziców a postawą dziecka wobec ojca i matki. Blisko dwie trzecie uczniów nie sprawiały trudności wychowawczych. Potwierdzono, że warunki bytowe rodziny i cechy socjodemograficzne nie mają wpływu na zachowanie dziecka w placówce. 56,6% wychowanków miało pozytywny stosunek wobec swojego rodzeństwa. Według drugiej hipotezy właściwości indywidualne wychowanków warunkowały efektywność realizacji podstawowych zadań domów dziecka w zakresie kompensacji. Tę hipotezę potwierdzono całkowicie. Pobyt dzieci i młodzieży w placówce opiekuńczo-wychowawczej powoduje, że wychowankowie uczą się dobrych nawyków w zakresie higieny, dbania o czystość ciała i ubrania, są pod stałą opieką lekarską. Mimo trudności w szkole zdobywają wykształcenie, przyuczają się do zawodu. Należy jednak zaznaczyć, że wyniki podopiecznych w nauce są niezadowalające (średnia ocen poniżej 3). To powinno skłonić kadrę placówek do położenia większego nacisku na naukę własną, by czas na to przeznaczony był wykorzystywany bardziej efektywnie. Okazało się ponadto, że większość dzieci ma pozytywny stosunek do swoich nauczycieli (79,4%), a 46% wychowanków na koniec semestru otrzymało ocenę dobrą z zachowania. |