Abstrakt: |
Przedmiotem badania był stan świadomości cywilizacyjnej uczniów i nauczycieli. W badaniu wzięło udział 245 nauczycieli i 443 uczniów. Nauczyciele studiowali zaocznie na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, w WSPR w Siedlcach i Mazowieckiej Wyższej Szkole Humanistycznej w Łowiczu. Wśród uczniów 50% uczęszczało do szkół podstawowych, 25% do liceum ogólnokształcącego i 25% do techników. Do zebrania materiału wykorzystano dwa porównywalne kwestionariusze do badania świadomości cywilizacyjnej nauczycieli i uczniów oraz Inwentarz Pytań (tylko dla nauczycieli). W kwestionariuszach pytano: czy jest możliwa kontynuacja usankcjonowanego tradycją eksploatacyjnego stosunku człowieka do przyrody; jakie działania powinny być podjęte przez pojedynczych ludzi i społeczeństwa, by uchronić cywilizację ludzką przed zagładą; jakie są źródła niepokoju i lęku współczesnego człowieka. Pytania zawarte w inwentarzu dotyczyły: kierunków rozwoju świata, ewolucji cywilizacji ludzkiej, problemów egzystencjalnych współczesnego człowieka, jego trosk, lęków, zagrożeń i sensu życia. 75,5% nauczycieli i 65,8% uczniów uważało, że przyszłość zależy od człowieka. Tylko 4,5% uczniów twierdziło, że rozwój świata w ogóle nie zależy od ingerencji ludzi. W opinii 7,3% nauczycieli i 8,1% uczniów światem rządzi przypadek, a działanie człowieka nie ma znaczenia dla rozwoju cywilizacji. 12,2% nauczycieli i 14,4% uczniów nie wyraziło swojego zdania na ten temat. Można zatem stwierdzić, że respondenci z obu grup prezentują w większości postawę racjonalną. Zdaniem nauczycieli ludzie powinni podjąć następujące czynności dla ochrony cywilizacji: edukować w zakresie ekologii, chronić najbliższe środowisko, mądrze korzystać ze zdobyczy cywilizacji. W opinii uczniów powinno się w tym celu: chronić najbliższe środowisko, kultywować proekologiczny styl życia i oszczędnie gospodarować surowcami. 56% uczniów i 47% nauczycieli domagało się zakwestionowania eksploatacyjnego stosunku człowieka do przyrody. |