Celem badania była diagnoza sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy na terenie Gdańska i powiatu gdańskiego (badanie miało dwie edycje – jakościową, zrealizowaną od 7 do 21 października 2008 r. oraz ilościową – zrealizowaną od 23 października do 17 listopada 2008 r.). W badaniu jakościowym analizy dokonano na podstawie 35 indywidualnych wywiadów pogłębionych. Badaniem objęto trzy populacje: osoby niepełnosprawne (15 wywiadów), pracodawców (15 wywiadów) oraz instytucje i organizacje wspierające osoby niepełnosprawne (5 wywiadów). W populacji pierwszej znalazło się: 5 osób niepełnosprawnych pracujących, 5 osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w PUP oraz 5 osób niepełnosprawnych niezarejestrowanych w PUP (w tym 3 mężczyzn i 12 kobiet, w wieku od 19 do 55 lat). W drugiej populacji badanych uczestnikami badania byli pracodawcy zatrudniających mniej niż 6% osób niepełnosprawnych lub w ogóle nie zatrudniający osób niepełnosprawnych (5); pracodawcy zatrudniający 6% (i więcej) osób niepełnosprawnych (5) oraz zakłady pracy chronionej (5). W instytucjach i organizacjach wspierających osoby niepełnosprawne zrealizowano 5 wywiadów. W wyniku przeprowadzonego badania wykazano, że osoby niepełnosprawne do przyczyn braku aktywności zawodowej zaliczają przede wszystkim własne niewystarczające kwalifikacje, niechęć pracodawców (spowodowaną przeświadczeniem o częstych wizytach u lekarzy osób niepełnosprawnych, opinią o mniejszej wydajności osób niepełnosprawnych, koniecznością przystosowania miejsca pracy do osoby niepełnosprawnej), rezygnacja i brak wiary w siebie oraz strach przed utratą zasiłku. Na podstawie uzyskanego materiału stwierdzono również, że nieco więcej firm z otwartego rynku pracy zatrudniały w większości osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności oraz nieco mniej osób o stopniu umiarkowanym. W większości zatrudnione osoby niepełnosprawne wykonywały prace fizyczne związanych z produkcją lub ochroną, dozorem. Wśród przeszkód do zatrudniania osób z niepełnosprawnością pracodawcy najczęściej wymieniali skomplikowane i zmienne przepisy, koszty dostosowania pomieszczeń i utrzymania niepełnosprawnych pracowników, niską efektywność pracy osób niepełnosprawnych, częste kontrole ze strony Inspekcji Pracy, bariery komunikacyjne, krótszy wymiar pracy, konieczność traktowania osób niepełnosprawnych ulgowo. W opinii badanych z organizacji wspierających osoby niepełnosprawne ich pomoc jest skuteczna, ze względu na znalezienie zatrudnienia na umowę o pracę przez wielu klientów. Zgodnie z odpowiedziami pracowników organizacji dużym problemem jest przepis mówiący o utracie renty przez osobę niepełnosprawną w przypadku pobierania wynagrodzenia z tytułu pracy. Według respondentów z tej grupy najtrudniej znaleźć pracę jest osobom niepełnosprawnym umysłowo oraz z niepełnosprawnością złożoną. W badaniu ilościowym analizę przeprowadzono na podstawie 576 wywiadów indywidualnych (w tym badanie osób niepełnosprawnych – 160, badanie pracodawców – 416). Niemal połowa badanych osób niepełnosprawnych pracowała (78); większość ogółu stanowiły kobiety (wśród osób pracujących – 60%, wśród niepracujących – 70%); uczestnikami badania były wyłącznie osoby w wieku produkcyjnym (kobiety w wieku od 18 do 59 lat, mężczyźni – od 18 do 64 lat, średnia wieku wyniosła 44 lata). W wyniku przeprowadzonego badania wykazano, że respondenci najczęściej pracowali w przedsiębiorstwach prywatnych (73% pracujących, 56% wcześniej pracujących) oraz instytucjach publicznych/państwowych (13% pracujących, 32% ostatnio pracujących). Własną działalność gospodarczą prowadziło 6% badanych. Zgodnie z odpowiedziami uczestników badania niemal co druga osoba wykonywała pracę na stanowisku samodzielnym, co trzecia – na stanowisku szeregowym, natomiast co dziesiąta – na stanowisku kierowniczym. Większość badanych oceniła swoje miejsce pracy wysoko (najwyższe noty przyznano atmosferze w pracy oraz relacjom z bezpośrednim przełożonym). Zwrócono jednak uwagę, że 45% osób niepełnosprawnych deklarowało nieprzestrzeganie przez pracodawców prawa związanego z krótszym czasem pracy (maksymalnie siedem godzin dziennie). Wśród przyczyn braku aktywności zawodowej najczęściej wymieniano argumenty zdrowotne (77%), w następnej kolejności – brak ofert pracy (16%), brak ofert pracy spełniających wymagania poszukujacych (14%), brak ofert pracy w danym zawodzie (co dziesiąty badany). 3% respondentów odpowiedziało, że za oferowane wynagrodzenie nie opłaca im się pracować. Wśród korzyści z pracy zawodowej badani najczęściej wymieniali możliwość zarabiania (59% – osoby pracujące, 39% – osoby niepracujące), kontakt z ludźmi (odpowiednio 53% i 27%), poczucie docenienia, spełnienie zawodowe (36% i 27%) oraz rozwijanie się, poszerzanie kwalifikacji (13% i 4%). Ze strony pracodawców (wśród badanych przedsiębiorstw i instytucji zatrudniano od 14 do 1080 osób; były to firmy produkcyjne, handlowe, ochroniarskie, budowlane, transportowe, przychodnie oraz urzędy miasta lub gminy) w wywiadach wzięły udział osoby odpowiedzialne za sprawy kadrowe w firmach. Zgodnie z udzielonymi odpowiedziami najczęściej zatrudniano osoby niepełnosprawne z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (średnio 57%). Niemal połowa zatrudnionych osób miała ukończoną szkołę zawodową (42%), co trzeci pracownik ukończył szkołę średnią, natomiast 18% legitymowało się wykształceniem wyższym. Zgodnie z deklaracjami badanych 49% zatrudnionych osób niepełnosprawnych wykonywało wyłącznie lub głównie prace umysłowe, 33% – zarówno prace umysłowe, jak i fizyczne, 19% – wyłącznie lub głównie prace fizyczne. Osoby niepełnosprawne jako pracowników wysoko oceniono przede wszystkim za zaangażowanie w pracę, duży wkład w atmosferę pracy i relacje ze współpracownikami oraz lojalność w stosunku do firmy; najniżej oceniono tempo pracy oraz okres niezbędny do przystosowania się, zaadaptowania do stanowiska pracy. W opinii badanych inne aspekty zatrudnienia, tzn. przygotowanie zawodowe, jakość efektów pracy, poziom wykształcenia, oczekiwania finansowe, były na takim samym poziomie jak pracowników pełnosprawnych. Do korzyści z zatrudniania osób niepełnosprawnych najczęściej (co drugi pracodawca) zaliczano korzyści finansowe (dofinansowania, refundacje, ulgi), a także korzyści społeczne (więcej niż co czwarty pracodawca). Wśród przeszkód w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wymieniano głównie biurokrację i skomplikowane przepisy (31% zatrudniających i 12% niezatrudniających), brak rzetelnej informacji o warunkach zatrudnienia osób niepełnosprawnych, brak pomocy instytucji do tego przeznaczonych (odpowiednio 10% i 6%) oraz konieczność dostosowania stanowisk pracy (10% i 32%).