Abstrakt: |
Przedmiotem badania był poziom percepcji i przeżyć estetycznych u uczniów w klasach IV-VII po przeprowadzeniu rocznego systematycznego programu nauki słuchania muzyki (opracowanego na podstawie obowiązującego programu przedmiotu muzyka z 1983 roku i autorskiego programu WSiP z 1997 roku). Celem badania było ustalenie: jaki jest poziom podstawowych umiejętności percepcyjnych uczniów klas IV-VII w zakresie ujmowania formy, brzmienia, środków wykonawczych, stylu i charakteru wyrazowego muzyki; czy realizacja programu nauki słuchania muzyki prowadzi do umiejętności jej przeżywania i docierania do głębszych warstw wyrazowych; czy istnieją różnice w poziomie umiejętności percepcyjnych uczniów o wysokim i niskim poziomie podstawowych zdolności muzycznych; czy istnieją różnice w poziomie umiejętności percepcyjnych pomiędzy grupami dziewcząt i chłopców; jaki jest stan zainteresowań i preferencji muzycznych uczniów. Badaniem objęto 467 uczniów szkół podstawowych, 235 dziewcząt i 232 chłopców; 119 uczniów z klas czwartych, 120 z piątych, 118 z szóstych, 110 z siódmych. Zastosowano sprawdziany umiejętności percepcyjnych, Test Inteligencji Muzycznej H.D. Winga, obserwację, ankiety dla uczniów i nauczycieli, studium przypadku (dodatkowe wywiady i rozmowy z nauczycielami dotyczące po dwóch uczniów w każdej klasie o najwyższych wynikach w Teście Winga). Stwierdzono znaczne zróżnicowanie umiejętności uczniów związanych z rozpoznawaniem formy utworów muzycznych; wyniki sprawdzianów umiejętności percepcyjnych wykazały, że umiejętności te był w stanie opanować znaczny odsetek uczniów – w klasach czwartych rozwiązywalność zadań wynosiła nawet 89,1% (rozpoznanie formy ABA), w piątych 81,67% (rozpoznanie formy wariacji), w szóstych 80,51% (wariacji), w siódmych 89,09% (rozpoznanie części trzeciej sonaty klasycznej); wyniki dotyczące umiejętności związanych z rozpoznawaniem zasad kształtowania muzyki – podobieństwa i kontrastu – wynosiły odpowiednio 76,47% i 78,15% w klasach czwartych, 74,17 i 75,83% w piątych, rozpoznanie zasady powtórzenia – 67,5% w klasach piątych. Wyniki zadań związanych z rozpoznawaniem głosów ludzkich wykazały, że uczniom łatwiej było rozpoznawać głosy skrajne; sopran rozpoznało 84,87% czwartoklasistów, baryton 44,53%. Umiejętności związane z rozpoznawaniem instrumentów muzycznych były dość zróżnicowane; w klasach czwartych waltornię rozpoznało 68,07%, flet 83,19%, wibrafon 60,5%; w piątych wiolonczelę rozpoznało 39,49%, kontrabas 93,28%, w szóstych flet rozpoznało 84,87%, waltornię 55,46%, puzon 35,29%. Rozpoznawanie zespołów wykonawczych sprawiało pewne problemy, zwłaszcza uczniom klas młodszych – orkiestrę symfoniczną rozpoznało 41,18% uczniów klas czwartych i niewiele więcej z piątych. Wyniki rozpoznawania faktury homofonicznej i polifonicznej: 57,14% i 61,34% uczniów klas czwartych, 79,17% i 73,33% z piątych, 85,89% i 77,11% z szóstych. Identyfikacja stylu historycznego: uszeregowanie chronologiczne wykonało poprawnie 39,49% uczniów klas czwartych; średniowiecze rozpoznało 79,09% uczniów klas siódmych, renesans – 82,73%, barok – 72,72%, klasycyzm – 63,63%, romantyzm – 77,28%. Muzykę rosyjską rozpoznało 44,54% uczniów, polską 65,45%, czeską 43,64%. Młodzież interesowała się głównie rockiem, rapem, 40% uczniów klas czwartych i piątych interesowało disco polo; 8% badanych lubiło muzykę poważną. Do lekcji muzyki badani mieli na ogół stosunek pozytywny. Nie zaobserwowano różnic percepcyjnych i zainteresowań, preferencji muzycznych między dziewczętami i chłopcami; nie odnotowano różnic między umiejętnościami osób o zróżnicowanym poziomie podstawowych percepcji muzycznych. |