Abstrakt: |
Celem badania było znalezienie odpowiedzi na pytania: jaka jest wśród nauczycieli geografii świadomość celów kontroli i oceny; jakie metody i formy kontroli oceny osiągnięć szkolnych stosują najczęściej; czy i jakie stosują kryteria i normy ocen; które ze stosowanych metod są ich zdaniem najbardziej obiektywne; jakie trudności najczęściej napotykają w procesie kontroli i oceny. Badaniem objęto 60 nauczycieli geografii ze szkół podstawowych województwa kieleckiego o kierunkowym wykształceniu wyższym lub niepełnym wyższym oraz stażu pracy powyżej trzech lat. Zastosowano ankietę (11 pytań otwartych), przeprowadzono hospitacje lekcji, rozmowy z losowo wybranymi badanymi. Stwierdzono, że badani na ogół poprawnie uświadamiali sobie cele kontroli osiągnięć uczniów, ale nadawali im zbyt wąski zakres; badani wskazywali: sprawdzenie wiadomości – 23,3%, sprawdzenie wiadomości i umiejętności – 45%, sprawdzenie wiadomości, umiejętności i samodzielności poznawczej – 28,3%, wdrażanie do aktywności i systematyczności – 3,3%. Nauczyciele stosowali następujące metody kontroli i oceny: ustne sprawdzanie wiadomości – 93,3%, prace pisemne dłuższe – 91,6%, kartkówki – 41,6%, krzyżówki i zagadki – 10%, ćwiczenia i zajęcia praktyczne – 16,6%, obserwację aktywności – 8,3%, pogadankę utrwalającą oraz pracę domową sprawdzającą – po 3,3%. Stwierdzono, że ocenianie różnie przebiegało w różnych szkołach i u różnych nauczycieli; najczęściej badani stosowali ocenianie bliżej nieokreślone, często – ocenianie społeczno-wychowawcze, polegające na uwzględnianiu również uwarunkowań osiągnięć dydaktycznych, najrzadziej stosowali ocenianie dydaktyczne; kryteria miały charakter improwizacyjny, oparty w dużej mierze na intuicji i ogólnej wiedzy o uczniu; według badanych kierowali się oni następującymi kryteriami: własnym rozeznaniem o postępach uczniów – 33,3%, ogólnym poziomem klasy i uzdolnienia uczniów – 16,6%, regulaminem oceniania, klasyfikowania i promowania – 16,6%, minimum programowym na ocenę dostateczną i wiedzą pozaprogramową na ocenę celującą – 11,6%, wymaganiami programowymi – 6,6%. Za najbardziej obiektywne metody badani uznali: ustne sprawdzanie wiadomości – 31,6%, prace pisemne – 20%, ustne sprawdzanie wiadomości i prace pisemne – 5%, testy – 18,3%, testy i sprawdziany – 6,6%, ustne i pisemne sprawdzanie wiadomości oraz testy – 13,3%, wykonywanie prac praktycznych – 5%. Badani odczuwali coraz silniejszą potrzebę zwiększenia stopnia obiektywizmu ocen i efektywności kontroli i oceny. Największą trudnością według badanych były: niemożność dokonania w pełni rzetelnej i obiektywnej oceny ze względu na brak opracowanych norm wymagań na poszczególne stopnie szkolne, przeładowane programy nauczania i mała liczba godzin na ich realizację, a ponadto trudności poligraficzne w szkole, brak papieru. |