Publikacja zawiera próbę analizy pierwszych efektów wdrażanej od roku 1999 reformy systemu edukacji w Polsce. Materiał źródłowy pochodzi z badań zrealizowanych wśród ogółu uczniów klas pierwszych szkół ponadgimnazjalnych (4069 osób) regionu toruńskiego, uznawanego pod względem szeregu charakterystyk za przeciętny w skali kraju. Wyniki badań wskazują, że wprowadzenie systemu zewnętrznego oceniania nie przyczyniło się do wyrównania szans edukacyjnych młodzieży pochodzącej ze środowisk społecznie upośledzonych. Młodzież z niższych warstw społecznych straciła na wprowadzeniu egzaminów gimnazjalnych, gdyż poziom jej osiągnięć często jest niższy niż poziom ocen szkolnych. W przypadku młodzieży z rodzin o wysokim statusie społecznym występuje odwrotna prawidłowość. 90% absolwentów gimnazjum kontynuuje naukę w szkołach maturalnych, a jedynie 10% w zasadniczych zawodowych. Konsekwencją tych zmian jest oświatowa, kulturowa i społeczna marginalizacja młodzieży w zasadniczych szkołach zawodowych. Jednocześnie szkoły maturalne tego samego typu ulegają wewnętrznemu zróżnicowaniu.

[oprac. na podstwie ankiety BIBE]