Abstrakt: |
Celem badania było porównanie młodzieży popełniającej zbrodnie z nieletnimi popełniającymi kradzieże. W badaniu wzięło udział 105 wychowanków Zakładu Poprawczego i Schroniska dla Nieletnich w P. Na początku przeanalizowano akta respondentów i podzielono badanych na dwie grupy: w pierwszej (M) znalazło się 30 wychowanków w wieku od 15 do 19 lat, którzy popełnili czyn karalny o największej szkodliwości społecznej: osiem zabójstw, 15 rozbojów, siedem ciężkich uszkodzeń ciała; w drugiej (K) znalazło się 30 wychowanków w wieku do 16 do 19 lat, którzy popełnili pospolity czyn karalny: kradzieże, kradzieże zuchwałe z włamaniami. W ramach badania przeanalizowano akta sądowe i dokumenty zakładowe pod kątem sytuacji rodzinnej i szkolnej badanych. Przeprowadzono także ankietę i rozmowy kierowane z nieletnimi. Okazało się, że osoby z grupy M pochodziły z rodzin o większym piętnie społecznej patologii niż nieletni z grupy K. 39% badanych z M miało rodziców spożywających alkohol (19% z K), a rodzice 32% wychowanków z M byli karani sądownie (11% K). Ojcowie 47% wychowanków M byli jedynymi osobami utrzymującymi finansowo rodzinę (26% K) – to oznacza, że nieletni, którzy popełnili najbardziej szkodliwe czyny, wywodzili się z rodzin o niższym statusie materialnym niż nieletni, którzy trafili do ośrodka za kradzieże. 53% wychowanków z M i 23% z K dopuszczało się przemocy wobec członków rodziny. 70% rodziców wychowanków z M i 21% rodziców wychowanków z K legitymowało się tylko podstawowym wykształceniem. 53% nieletnich z M i 16% z K nie chciało identyfikować się z żadnym z członków swoich rodzin. Stwierdzono także, że nieletni z M wykazywali się gorszym przystosowaniem szkolnym niż wychowankowie z K. 76,6% chłopców z M uczęszczało do szkół specjalnych albo szkół przysposabiających do zawodu (43,3% nieletnich z K uczęszczało do tego typu placówek). Średnia w opóźnieniu organizacyjnym w nauce była znacznie większa u nieletnich z M niż z K, odpowiednio: 3,3 roku oraz 1,4 roku. Okazało się także, że wychowankowie dopuszczający się zabójstwa albo rozboju wykazywali się niższym poziomem intelektualnym niż młodzież z K. 47% wychowanków z M i 26% z K sprawiało trudności w szkole. 50% nieletnich z M i 17% z K kontaktowało się przeważnie z osobami starszymi. 33% badanych z M i 17% z K należało do subkultur, np. skinheadów, hooligans. Na podstawie wyników badania sformułowano kilka wskazań profilaktycznych, m.in.: młodzież z rodzin silnie spatologizowanych powinna być objęta bardzo ścisłą opieką; za obserwację młodzieży ze środowisk silnie patologicznych powinni być odpowiedzialni pedagodzy szkolni; każdy przejaw agresji bezpośredniej, fizycznej, kierowany wobec innych osób przez uczniów ze środowisk spatologizowanych, powinien być odnotowany przez pedagoga szkolnego; osobę taką należy uczyć pozytywnych sposobów kanalizowania agresji, społecznie nieszkodliwych; warto wpływać na zwiększenie udziału ojców w procesie wychowawczym; należy ograniczyć bezproduktywne formy spędzania wolnego czasu przez młodzież. |