Artykuł opiera się na wynikach badań przeprowadzonych na potrzeby prac magisterskich. Badaniem poświęconym warunkom kształcenia dzieci z rodzin bezrobotnych objęto 188 bezrobotnych rodzin uczniów Szkoły Podstawowej nr 2 im. Mikołaja Kopernika w Szydłowcu. Stwierdzono, że 41,5% bezrobotnych rodziców nie miało pieniędzy na ubranie i obuwie dla dzieci, 23,4% na podręczniki szkolne, 75% na inne książki, 21,8% na przybory szkolne, 46,8% na opłaty rady rodziców, 70,2% na ponoszenie kosztów wycieczek szkolnych, 61,2% na inne wydatki szkolne. Liczba uczniów z rodzin dotkniętych bezrobociem była we wszystkich klasach wyższa niż liczba uczniów z rodzin pracujących. Dzieci rodziców bezrobotnych uzyskiwały gorsze wyniki niż dzieci rodziców pracujących; różnice osiągnięć znacznie powiększały się w wyższych klasach – w klasie ósmej średnie wynosiły odpowiednio 3,3 oraz 4,2, średnią 4,1-5,0 uzyskało odpowiednio 23,5% i 45,6%, średnią 3,1-4,0 48,4% i 29%, średnią 2,0-3,0 28,1% i 16,4%; mniej niekorzystna była sytuacja, gdy nie pracowała tylko matka, niż gdy nie pracowali oboje rodzice ojciec lub ojciec – średnie w klasach ósmych wynosiły odpowiednio 3,8, 3,2 i 3,3. Badanie poświęcone sytuacji szkolnej dziecka z rodziny dotkniętej bezrobociem objęto 102 uczniów klas drugich, trzecich i siódmych ze Szkoły Podstawowej w Mircu. Przeprowadzono m.in. dwuczęściowy test z języka polskiego dla klas siódmych opracowany przez M. Strzelec – sprawdzian z zakresu kształcenia literackiego oraz test językowy. W obu zakresach uczniowie mający rodziców bezrobotnych (29 osób) uzyskali znacznie gorsze wyniki od uczniów z rodzin pracujących (18 osób). W zakresie kształcenia literackiego ocenę celującą uzyskało odpowiednio 0% i 12,5%, bardzo dobrą – 6,8% i 37,5%, dobrą – 24,2% i 31,2%, dostateczną – 37,9% i 12,5%, mierną – 20,8% i 6,3%, niedostateczną – 10,3% i 0%. W zakresie kształcenia językowego ocenę celującą uzyskało odpowiednio 0% i 12,5%, bardzo dobrą – 3,4% i 31,3%, dobrą – 37,9% i 43,8%, dostateczną – 31,1% i 6,2%, niedostateczną – 10,3% i 0%. Badaniem Wpływ bezrobocia na kształtowanie się osiągnięć szkolnych uczniów z rodzin dotkniętych bezrobociem objęto 210 uczniów Szkoły Podstawowej w Mircu i 106 rodziców. Przeprowadzono m.in. test ortograficzny dla klasy pierwszej opracowany przez Jana Paluszewskiego, test dla klasy pierwszej z matematyki opracowany przez Jolantę Faliszewską z zespołem, sprawdzian wiadomości i umiejętności dla klasy ósmej z języka polskiego opracowany przez WOM w Kielcach pod kierunkiem A. Pasek, test sprawdzający z matematyki dla klasy ósmej opracowany przez WOM w Kielcach. 68,9% dzieci bezrobotnych było dostatecznie odżywionych, 25% dzieci jednego bezrobotnego rodzica albo obojga bezrobotnych udawało się do szkoły bez śniadania. Występowały wyraźne różnice osiągnięć między uczniami pochodzącymi z rodzin bezrobotnych i uczniami z rodzin pracujących – średnie ocen w klasie pierwszej wynosiły odpowiednio 3,9 i 4,2, w klasie ósmej 3,6 i 4,0; w klasie ósmej rozkład ocen uczniów z rodzin bezrobotnych przechylał się w kierunku ocen niskich i bardzo niskich – 44,1% miało średnie 3,0-3,4 (dzieci z rodzin pracujących – 11,7%). Uczniowie z rodzin bezrobotnych mieli niższe oceny z języka polskiego i matematyki niż uczniowie z rodzin pracujących; w klasie pierwszej średnie z języka polskiego wynosiły odpowiednio 3,0 i 4,0, z matematyki 2,9 i 4,4; w klasie ósmej średnie z języka polskiego wynosiły odpowiednio 3,1 i 3,8, z matematyki 3,2 i 3,7. Badaniem Wpływ bezrobocia na warunki kształcenia dzieci rodziców bezrobotnych objęto 120 bezrobotnych rodzin uczniów 17 klas ze Szkoły Podstawowej nr 9 im. Partyzantów Ziemi Kieleckiej w Starachowicach. Stwierdzono, że 70% rodziców nie było stać na zakup podręczników szkolnych, 74,2% rodzin nie kupowało także innych książek; 64% nie było stać na kupienie dzieciom przyborów szkolnych; 95% nie mogło dokonać żadnych opłat związanych ze szkołą; 95,8% nie było stać na opłacenie wycieczek organizowanych przez szkołę. Osiągnięcia szkolne dzieci mających jednego lub obojga rodziców bezrobotnych były gorsze od osiągnięć dzieci rodziców pracujących, różnice zwiększały się w klasach wyższych; w klasie drugiej średnie wynosiły odpowiednio 3,6 i 4,2, w klasie trzeciej 3,7 i 4,3, w klasie siódmej 3,3 i 3,7, w klasie ósmej 3,1 i 3,7; w klasie ósmej wśród dzieci rodziców bezrobotnych nie było uczniów o średniej powyżej 4,5, 51,9% miało średnią 2,5-2,9.