Abstrakt: |
Celem badań mokotowskich jest obserwacja trendów w używaniu substancji psychoaktywnych: alkoholu, tytoniu, narkotyków i leków uspokajających i nasennych przez 15-letnią młodzież. Kolejne edycje badania przeprowadzono w 1984, 1988, 1992, 1996, 2000, 2004 i 2008 roku. Dla zachowania porównywalności danych od początku badań stosuje się taką samą procedurę badawczą oraz taki sam podstawowy zestaw pytań ankietowych – kwestionariusz NAN dotyczący kontaktów młodzieży z substancjami psychoaktywnymi, ankietę Piwo – wino – wódka poświęconą charakterystyce ostatniego przypadku picia alkoholu (oba arkusze opracowane przez B. Wolniewicz-Grzelak). Badaną populację stanowią uczniowie rozpoczynający naukę w szkołach ponadpodstawowych dzielnicy Warszawa-Mokotów, po zmianach administracyjnych również Wilanów i Ursynów. W 1996 roku badaniem objęto 1175 chłopców i 1309 dziewcząt; 67% z LO, 14% ze średnich szkół zawodowych, 19% z ZSZ; 14,3% chłopców i 8,5% dziewcząt było opóźnionych w nauce. Przynajmniej raz w spotkaniu towarzyskim z używaniem narkotyków uczestniczyło 33,8% dziewcząt, 34,7% chłopców; przynajmniej raz w ciągu ostatniego roku używało narkotyków 13% dziewcząt i 18,7% chłopców; kilkanaście lub więcej razy zażywało je 2,1% dziewcząt i 4,5% chłopców. Odsetki uczniów wymieniających poszczególne rodzaje substancji psychoaktywnych używane w czasie spotkań: marihuana lub haszysz – 24,1%; substancje wziewne –1%, LSD lub inne halucynogeny – 8,1%, leki psychotropowe – 0,5%, amfetamina – 8,1%, opiaty – 1%, kokaina – 0,4%, ecstasy – 1,3%, sterydy anaboliczne – 0,2%. Leki uspokajające zażywało 21,7% dziewcząt i 7,7% chłopców. Codziennie paliło papierosy 15,5% dziewcząt i 19,4% chłopców. Alkohol w ciągu ostatnich 30 dni piło 47,2% dziewcząt i 54,8% chłopców, 14,6% i 26,9% upiło się w ciągu ostatnich 30 dni. Piwo w ciągu ostatnich 30 dni piło 40,2% dziewcząt i 50,3% chłopców, 4,7% i 15,9% upiło się; wino piło 20,9% dziewcząt i 20,5% chłopców, 6,1% i 10,1% upiło się; wódkę piło 15,8% dziewcząt i 23,1% chłopców, 8% i 17% upiło się. 10,6% było abstynentami, 40,1% badanych stanowili pijący umiarkowanie z rówieśnikami, 23,8% upijający się z rówieśnikami. Sformułowano wnioski dotyczące wyników z badań z lat 1988-1996. Stwierdzono m.in., że po względnej stabilizacji w latach 1984-1988 odsetki młodzieży mającej kontakty z nielegalnymi substancjami psychoaktywnymi gwałtownie zwiększyły się; w latach 1992-1996 wzrosła znacząco popularność i dostępność amfetaminy i LSD; od 1988 do 1996 skokowo wzrosła liczba uczniów używających nielegalnych substancji psychoaktywnych; tendencja wzrostowa w zakresie eksperymentów z narkotykami dotyczyła dziewcząt i chłopców, dynamika wzrostu była silniejsza u chłopców; w 1996 wzrosła częstość używania leków uspokajających lub nasennych, zwłaszcza u dziewcząt, we wszystkich badanych rocznikach sięgały one po te leki znacznie częściej; w 1996 wyraźnie wzrosły odsetki młodzieży palącej codziennie papierosy; we wszystkich badanych rocznikach palili je nałogowo częściej chłopcy niż dziewczęta, od 1988 liczba dziewcząt palących codziennie znacząco się zwiększyła. |