Abstrakt: |
Celem badania było określenie wpływu profilaktycznego programu modyfikacji zachowań typu A u dzieci (program ośmiu 45-minutowych spotkań poświęconych uświadamianiu wartości własnego zdrowia, ćwiczeniu się w cierpliwości i współdziałaniu, redukcji agresywności, gniewu, radzeniu sobie ze stresem, kształtowaniu pozytywnego obrazu własnej osoby). Przed rozpoczęciem programu przeprowadzono pomiar wstępny natężenia zachowań typu A/B agresji i gniewu u 214 uczniów ośmiu klas szóstych i ósmych ze szkół podstawowych; trzy klasy, których uczniowie mieli najwyższe wskaźniki zachowań typu A i agresji, stanowiły grupę eksperymentalną – 70 osób, trzy pozostałe klasy wybrane losowo – grupę kontrolną – 71 osób. Programem objęto obie grupy; po jego zakończeniu w obu grupach ponownie przeprowadzono pomiar natężenia zachowań typu A/B agresji i gniewu. Zastosowano polską adaptację Hunter-Wolf A-B Rating Scale do pomiaru agresji (Ogińska-Bulik, Juczyński), kwestionariusz Buss-Durkee w polskiej wersji Choynowskiego Nastroje i humory, Skalę Ekspresji Gniewu dla dzieci i młodzieży. Uzyskane wyniki mogą świadczyć o korzystnym wpływie oddziaływań prowadzonych w ramach programu. Wyniki pierwszego pomiaru wskazywały na istotne statystycznie wyższe średnie wyniki grupy eksperymentalnej w zakresie niecierpliwości – agresji, poziomie agresji ogólnej, negatywizmu, podejrzliwości i drażliwości. U jednostek typu A wyższe były wartości agresji i gniewu zewnętrznego. W drugim pomiarze obie grupy nie różniły się między sobą w zakresie nasilenia zachowań typu A, agresji i gniewu. Nie wykazano istotnych różnic średnich w zakresie niecierpliwości – agresji, poziomie agresji ogólnej, negatywizmu, podejrzliwości i drażliwości. U jednostek typu A wyższe były wartości agresji i gniewu zewnętrznego między obiema grupami. Stwierdzono, że u uczniów grupy eksperymentalnej po przeprowadzeniu programu istotnie obniżył się średni poziom niecierpliwości – agresji, agresji ogólnej i podejrzliwości; zaobserwowano też nieistotne statystycznie zmniejszenie się nasilenia ogólnego wzoru A; w grupie kontrolnej nie zauważono żadnych istotnych zmian. U uczniów z grupy eksperymentalnej charakteryzujących się wzorem A zaobserwowano istotne zmniejszenie się agresji ogólnej, napastliwości słownej i podejrzliwości; średnie pozostałych elementów również miały tendencję spadkową, ale nie osiągały poziomu istotności; pozostały różnice między jednostkami typu A i typu B w zakresie poziomu agresji ogólnej i drażliwości. Stwierdzono, że uzyskane wyniki są zadowalające i wskazują na konieczność prowadzenia modyfikacji zachowań typu A u dzieci i młodzieży. |