Abstrakt: |
Celem badania była próba określenia miejsca zdrowia i kultury fizycznej w społecznym systemie wartości młodzieży żyjącej w odmiennych warunkach kulturowych, cywilizacyjnych i ustrojowych – w Czechosłowacji, Estonii, Polsce, Finlandii, Iraku. Badanie ankietowe przeprowadzono na próbie 5274 osób, w tym 2725 kobiet i 2549 mężczyzn. Sformułowano następujące pytania badawcze: jakie pojęcie zdrowia funkcjonuje w świadomości młodzieży; jaka jest autoocena stanu zdrowia jednostki; czy w świadomości badanej młodzieży postrzegany jest związek między zdrowiem a kulturą fizyczną; czy zdrowie fizyczne ma wpływ na psychiczną sferę natury ludzkiej; czy kultura fizyczna może być postrzegana w kategoriach uwarunkowania zdrowia psychicznego; czy subiektywnie odczuwane są przez młodzież braki w kondycji fizycznej, w sprawności, w sylwetce i urodzie; czy młodzież dostrzega jakieś ograniczenia aktywności w kultury fizycznej. Na podstawiem zgromadzonego materiału wykazano, że żadnych ograniczeń w uczestnictwie w kulturze fizycznej nie dostrzegało 52,5% młodzieży fińskiej, 36,8% polskiej, 32,7% estońskiej, 14,1% irackiej, 13% czechosłowackiej. Wśród ograniczeń wskazywano najczęściej stan subiektywnego samopoczucia – 38,3%, wiek – 12,4%. Samopoczucie wskazało 62,7% młodzieży z Czechosłowacji, 42,8% z Estonii, 31,3% z Polski, 25,2% z Iraku, 15,8% z Finlandii. Młodzież iracka częściej niż pozostała część respondentów wskazywała wiek – 22,2%, płeć – 12,7%, zajmowane stanowisko – 10,7%; czynniki te wskazywało po kilka procent młodzieży z krajów europejskich. Za stosunkiem normatywno-postulatywnym do reguły „w zdrowym ciele – zdrowy duch” (reguła powinna sprzyjać dwóm wyróżnionym aspektom zdrowotności) opowiedziało się 40% badanych, po 60% z Estonii i Iraku; za stosunkiem w pełni asertywnym (przekonanie, że realizacja tej zasady rzeczywiście sprzyja zdrowiu psychicznemu i społecznemu) było 48,6% ogółu badanych, 51,8% z Czechosłowacji, 51,2% z Finlandii, 32,9% z Estonii, 27,7% z Iraku; stosunek negatywny wyraziło od 5,2% (Czechosłowacja) do 9,9% (Irak); młode kobiety z Polski i Czechosłowacji częściej niż mężczyźni opowiadały się za interpretacją asertywną, w pozostałych krajach było odwrotnie. Swój stan zdrowia 13,9% oceniło jako bardzo dobry, najczęściej młodzież z Finlandii – 28%, najrzadziej z Polski – 10,4%, Estonii – 7,7%; 60,1% jako dobry; 24,5% jako zły; po 31,1% młodzieży z Iraku i Estonii oceniło stan zdrowia jako dostateczny. Dbałość o zdrowie i kondycję fizyczną deklarowało 2/3 ogółu badanych; postawę pielęgnacyjną najbardziej akceptowała młodzież iracka – 86,3% i fińska – 71,8%; 1/3 nie zajmowała się zdrowiem, dopóty nie wystąpił stan choroby, najczęściej młodzież polska – 47,6% i estońska – 41%. Wśród ogółu badanych 6,4% oceniło siebie jako bardzo sprawnych fizycznie, 43% jako sprawnych, 39,5% jako odczuwających pewne braki, 10,6% jako mało sprawnych; najwyżej oceniała siebie młodzież fińska – suma ocen bardzo sprawny i sprawny 76,2%, najniżej estońska – 38,6%; młodzież z Polski, Czechosłowacji i Iraku oceniała się na poziomie średnim 47%. Z poglądem, że zdrowie może, ale nie musi być warunkowane przez kulturę fizyczną, utożsamiło się 54,1%; mocną identyfikację prezentowało 29%; 16,4% poparło pogląd, że zdrowie zależy od innych działalności człowieka o pozasportowym charakterze, najczęściej młodzież iracka, szczególnie kobiety – 53,4%; najczęściej wybierała formułę normatywną młodzież fińska – 82,1%, najrzadziej iracka – 30,1%; mocną interpretację najczęściej wybierała młodzież estońska – 49,1%, najrzadziej fińska – 8,5%. 41,2% przyznało się do braków w kondycji fizycznej, 36% w wyglądzie zewnętrznym, 30,9% w dobrym samopoczuciu, 21,2% w urodzie, 18,6% w zdrowiu fizycznym; braki w najmniejszym stopniu odczuwała młodzież fińska; braki zdrowotne najbardziej odczuwała młodzież iracka – 55,2% potwierdziło złe samopoczucie, 27,6% braki w zdrowiu fizycznym. Pozytywnie zweryfikowano hipotezę, że zastosowanie subiektywnego kryterium zdrowia może odsłonić sferę wartości jednostki; poglądy młodzieży były zróżnicowane przez kategorie typu kultury, poziom rozwoju cywilizacyjnego i płeć. |