Abstrakt: |
Celem badania było określenie właściwości mowy dziewięciolatków tworzących zespól klasowy, pochodzących ze środowiska wiejskiego. Badaniem objęto 17 dzieci z klasy trzeciej w Szkolnym Punkcie Filialnym w jednej z małych wsi województwa opolskiego; większość pochodziła z rodzin rolniczych, 15 ojców i 12 matek miało wykształcenie podstawowe, dwóch ojców i dwie matki wykształcenie zawodowe, trzy matki – wykształcenie średnie. Podstawową metodą była analiza wypowiedzi dzieci zapisanych na taśmie magnetofonowej – opowiadanie treści obrazka przedstawiającego zimowy krajobraz, wypowiedź na temat Jak spędziłem święta Bożego Narodzenia i ferie zimowe; w analizie uwzględniono za H. Mystkowską trzy elementy: artykulację dźwięków mowy, płynność wypowiedzi, wyrazistość wypowiedzi. U 10 dzieci stwierdzono dobitną, prawidłową artykulację dźwięków, u pięciu prawidłową, ale niedobitną; wymowę dwojga oceniono jako nieustaloną; nie było dzieci z wadami wymowy. Zaobserwowano częste braki płynności w wypowiedziach. 11 dzieci stosowało różnego rodzaju wtręty; u sześciorga występowały wtręty samogłoskowe, spółgłoskowe i sylabiczne; ponadto występowały słowa niezwiązane z tokiem wypowiedzi, niedokończone słowa i zdania. U żadnego dziecka nie występowało stale jąkanie i zacinanie się, u dwojga występowało dosyć często, u pozostałych sporadycznie. Pauzy pojawiały się dosyć często, głównie nie niszczyły płynności wypowiedzi; pauzy niszczące występowały u pięciorga dzieci; pauzy niszczące wypowiedź wiązały się często z wtrętami, powtórzeniami, zacinaniem się i jąkaniem. Niewiele spośród dzieci mówiło wyraziście; czworo mówiło bardzo dobrze, dziewięcioro dostatecznie wyraziście, czworo monotonnie. Dzieci mówiące bardzo dobrze mówiły dobitnie, zmieniały ton i siłę głosu, właściwie stosowały pauzy, tempo ich wypowiedzi było dość szybkie. Dzieci mówiące dostatecznie zacinały się, jąkały i stosowały wtręty, tempo wypowiedzi było zbyt wolne lub zbyt szybkie, stosowały częste pauzy zniekształcające tok wypowiedzi, wymowa była niedobitna. Dzieci mówiące monotonnie zbyt często zacinały się, stosowały pauzy, zbyt wolne tempo, nie zmieniały siły głosu i tonu, akcent zdaniowy był u nich bardzo słaby. Stwierdzono, że powodem właściwości mowy badanych dzieci mogło być niskie wykształcenie rodziców. |