Celem badania była próba określenia związków między przygotowaniem zawodowym młodzieży a jej aspiracjami życiowymi. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, opracowano kwestionariusz ankiety. Badaniem objęto 384 uczniów ostatnich klas Zespołu Szkół Budowlanych w Nysie w wieku 18-20 lat, 198 z technikum i 186 z zasadniczej szkoły zawodowej, wchodzących w skład ZSB. Decyzja o wyborze drogi edukacji zawodowej zależała od: rodziców badanych lub kogoś z rodziny – 38,7%, braku szkoły kształcącej w zawodzie interesującym badanych – 21,6%, przypadku – 17,3%, porady specjalistów z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Nysie – 2,4%, porady znajomych lub sąsiadów – 12,3%; 7,7% decyzję podjęło samodzielnie. Motywami do nauki i zdobywania kwalifikacji zawodowych były: uczenie się dla rodziców i rodziny – 41,2%, wypełnianie czasu nauką – 24,8%, utrzymanie więzi środowiskowo-rówieśniczej – 19,6%, chęć zdobycia zawodu, realizacja ambicji osobistych, osiągnięcie w przyszłości odpowiedniego poziomu materialnego – 29,1%; 12,6% łączyło motywy środowiskowo-ambicjonalne z indywidualnymi zainteresowaniami i troską o rozwój intelektualny. 56,4% uznało swój stan wiedzy ogólnej za niewystarczający lub niedostateczny, 29,1% oceniło tak swój stan wiedzy zawodowej. Zdecydowana większość badanych pozytywnie oceniła przygotowanie zawodowe uzyskane w szkole, oceny uczniów techników były dużo wyższe; z ocenami korespondowały opinie o tym, czy zdobyte w szkole kwalifikacje pozwolą efektywnie wykonywać zawód budowlańca, opinie obu grup uczniów były wyrównane. Hierarchia wartości była podobna u chłopców i dziewcząt; ponad 91% wskazań uzyskały wartości: dobrobyt materialny i szczęście rodzinne; oprócz nich często deklarowano wartości intelektualne i osobowościowe, religijne, poznawcze; mniej licznie deklarowano wartości ideowe. Wśród treści czasu wolnego wskazywano: różne formy zarabiania pieniędzy – 72,6%, pomaganie rodzicom w pracach domowych – 78,4%, podejmowanie różnych form zdobywania wiedzy i kwalifikacji – 63,1%, naukę języków obcych – 57,2%; działalność społeczna była rzadka – 1,1%. Jako cechy charakteru ułatwiające zdaniem badanych realizację aspiracji zawodowo-materialnych wskazywano głównie: upór i stanowczość – 89,6%, takt i inteligencję – 80,7%, wiedzę ogólną i zawodową – 75,2%, umiejętność doboru współpracowników – 65,4%, współpracy w kolektywie – 53,1%, dostosowania się do nowych sytuacji – 51,8%. 68,8% chłopców i 31,2% dziewcząt stwierdziło, że dzisiejsze uwarunkowania w małym stopniu umożliwiają osiąganie indywidualnych aspiracji życiowych. Wśród czynników utrudniających ich realizację wskazywano: niepewną sytuację ekonomiczną – 86,4%, niepewność polityczną kraju – 76,3%, niski stopień znajomości języków obcych – 65,8%, brak perspektyw życiowych – 59,6%, ogólnie niski status majątkowy większości społeczeństwa – 50,4%, nieuczciwość ludzi i brak odpowiedzialności – 38,8%, powszechną zawiść wobec tych, którym się powiodło – 27,5%; dziewczęta i chłopcy niemal identycznie rangowali czynniki. 34,1% stwierdziło, że najłatwiej realizować własne plany życiowe, mieszkając na stałe poza granicami kraju, 29,6% (głównie chłopcy) widziało szansę w pracy czasowej za granicą, jedna piąta uważała, że szansa istnieje również w kraju, 17,3% nie potrafiło odpowiedzieć na to pytanie.