Abstrakt: |
Przedmiotem badania był wpływ czynników emocjonalno-rodzinnych na rozwój nieśmiałości u młodzieży. Sformułowano dwie hipotezy badawcze: wysoki poziom stanu i cechy lęku młodzieży pozostaje w zależności z jej zachowaniem nieśmiałym; zachowanie nieśmiałe w sytuacji ekspozycji społecznej jest uwarunkowane przez styl wychowania w rodzinie, który charakteryzuje nastawienie negatywne rodziców do dziecka i wysoki stopień kontroli jego zachowania lub nastawienie pozytywne rodziców do dziecka i wysoki stopień kontroli jego aktywności. W badaniu wykorzystano technikę nominacyjną (dotyczącą zachowań nieśmiałych w sytuacji ekspozycji społecznej), kwestionariusz zachowań nieśmiałych w sytuacji ekspozycji społecznej (KZNwSES), Inwentarz Stanu i Cechy Lęku (STAI) C. Spielbergera, R. Lushena, R. Gorsucha oraz kwestionariusz stylu wychowania w rodzinie Biografia ucznia (M. Pilkiewicz). W badaniu uczestniczyły łącznie 162 osoby, w tym 92 dziewczęta i 70 chłopców. Respondenci byli podzieleni na dwie grupy: pierwsza liczyła 92 osoby, a druga – 70. Wyniki badania pokazały, że istnieje związek istotny statystycznie między poziomem lęku a zachowaniem nieśmiałym w sytuacji ekspozycji społecznej. Stwierdzono związek o istotności statystycznej również między poziomem cechy lęku oraz zachowaniami nieśmiałymi – w badanej populacji ujętej całościowo oraz wśród chłopców i dziewcząt (ze względu na płeć). Wyróżniono następujące style wychowania w rodzinie: autokratyzm rygorystyczny, autokratyzm punitywny, autokratyzm okazjonalny, wychowanie odrzucające, wychowanie zaniedbujące, wychowanie osiągnięciowe, wychowanie nadmiernie opiekuńcze, wychowanie liberalne oraz wychowanie demokratyczne. Najsilniej reprezentowane były: wychowanie zaniedbujące oraz liberalne. Wyniki badania pozwoliły potwierdzić istnienie zależności między poziomem stanu i cechy lęku a zachowaniem nieśmiałym w sytuacji ekspozycji społecznej. Co więcej, zaobserwowano zależność między stylem wychowania w rodzinie a kształtowaniem zachowania nieśmiałego w sytuacji ekspozycji. Młodzież wychowywana przez rodziców obojętnych uczuciowo albo nadmiernie kontrolujących jej aktywność charakteryzowała się nasileniem zachowań nieśmiałych w sytuacji ekspozycji społecznej. Na nieśmiałe zachowania dziewcząt największy wpływ miała obojętność uczuciowa rodziców. W sytuacji ekspozycji uczniowie bali się przede wszystkim kompromitacji, krytyki, wyśmiania, posądzenia o niezręczność, niezgrabność i niezdolność. Można zatem stwierdzić, że zachowanie nieśmiałe jest ochroną obrazu własnego „ja”. |