Abstrakt: |
Celem badania była weryfikacja hipotez: jednostki o wysokim poziomie prężności osobowej (PO) wyróżniają się zdolnością do wartościowania we wszystkich trzech wymiarach egzystencjalnych; prężność osobowa współwystępuje z wysokim poziomem preferencji wartości w wymiarze poczucia zobowiązania i powinności. Zastosowano Kwestionariusz poczucia bezpieczeństwa i prężności osobowej – czynnikowa wersja Maslowa Security–Insecurity Inventory, wersja z roku 1997; Skalę egzystencjalnych wymiarów wartościowania – lista 60 wartości ocenianych w trzech aspektach. Badaniem objęto 153 osoby w wieku 17-18 lat, uczniów klas trzecich liceum ogólnokształcącego, 106 dziewcząt i 47 chłopców. Wyodrębniono dwie grupy po 32 osoby o niskim poziomie PO oraz o wysokim poziomie PO. Stwierdzono, że osoby z grupy o wysokiej PO w ocenie wartości w aspekcie Jest to przyjemne istotnie różniły się od grupy kontrolnej pod względem trzech wartości: rodzina, dobro moralne, godność osoby; osoby o niskiej prężności ujawniały tendencję do wyższych ocen wartości: wygodne życie, poczucie wolności. W aspekcie Jest moim pragnieniem osoby o wysokim PO istotnie wyżej oceniały 10 wartości: łatwość dostosowania się, odnalezienie swojego miejsca w świecie, godność osobowa, pozycja społeczna, realizacja zadań życiowych, przestrzeganie norm i zobowiązań, dbanie o dobrą opinię, szacunek, spontaniczność, realizacja zadań. W aspekcie Jest to dla mnie wyzwaniem i czuję się zobowiązany do realizacji osoby z wysokim PO istotnie wyżej od grupy kontrolnej oceniały 14 wartości: dobro moralne, godność osobowa, szacunek, przestrzeganie norm i zobowiązań, sprawiedliwość, przyjaźń, realizacja zadań życiowych, pomoc innym ludziom, odnalezienie swojego miejsca w świecie, zainteresowania, mądrość, dbanie o dobrą opinię, bycie indywidualnością, radość życia; osoby z wysokim PO najbardziej różniły się od grupy kontrolnej oceną poczucia zobowiązania. Wzrost liczby wartości różnicujących w dwóch wymiarach zinterpretowano jako wskaźnik większej otwartości i gotowości osób z wysokim PO do wartościowania we wszystkich wymiarach egzystencjalnych; tym samym potwierdzono zasadność postulatu analizowania wartościowania we wszystkich trzech wymiarach egzystencjalnych, wskazano współzależność między wzrostem dynamiki motywacyjnej a poziomem PO. Stwierdzono, że dynamiczne funkcjonowanie we wszystkich wymiarach wartościowania przejawiane przez osoby o wysokiej prężności osobowej warunkuje rozwój kompetencji emocjonalnych. |