Abstrakt: |
Celem badania było poznanie warunków pedagogicznych, działalności dydaktycznej i zadowolenia z pracy nauczycieli szkół podstawowych i średnich. Ankieta wykorzystana w badaniu została opracowana przez prof. dr Mag Renate Seebauer (PAdB Wiedeń) na podstawie projektu prof. dr. Bohumiła Bliżkovskeho (CSAV Brno) i doc. Jiriho Vacka (Technicka Univerzita Liberec). Na język polski przełożył ją i zaadaptował członek zespołu badawczego, prof. dr hab. Zenon Jasiński (Uniwersytet Opolski). Ankietowani byli także nauczyciele w Austrii, Republice Czeskiej, Słoweńskiej, Słowackiej i na Węgrzech. W Polsce badaniem objęto nauczycieli w różnym wieku, o różnym stażu pracy, zróżnicowanych kwalifikacjach zawodowych oraz różnych specjalności. Średnie tygodniowe pensum nauczycieli wynosiło 18 godzin dydaktycznych. Poza nauczaniem respondenci poświęcali czas na takie czynności zawodowe jak: dyżur, ćwiczenia usprawniające, kółka zainteresowań, poprawianie prac uczniowskich, przygotowanie do nauczania, narady pedagogiczne, współpracę z rodzicami, pracę oświatową i in. Okazało się, że najwięcej zajęć nauczyciele mają we wtorki, w dalszej kolejności: w poniedziałek i środę, następnie w czwartek, piątek, pracują również w soboty i niedziele. Za dodatkowo obciążające emocjonalnie i psychicznie respondenci uznali: hospitacje zwierzchników, poszukiwanie i tworzenie pomocy dydaktycznych, śledzenie celów zawodowych, udział w hospitacjach. Nauczyciele twierdzili w większości, że nie mają czasu wolnego. Do największych zalet wykonywanego zawodu ankietowani zaliczyli: długie wakacje i ferie, pracę z młodzieżą, brak monotonii, regularną pensję i małe pensum. Dla nauczycieli ważne były również takie czynniki jak: możliwość podnoszenia kwalifikacji, satysfakcja zawodowa, twórcze działanie. Do wad zawodu nauczyciela zaliczono: niskie pensje, pracę w stresie i hałasie, niską pozycję społeczną, narażenie na choroby zawodowe. Nauczyciele zazwyczaj określali swoją sytuację ekonomiczną jako złą i przeciętną (czasem jako dobrą – dzięki zarobkom męża). Badanie profesjograficzne ujawniło obraz nauczyciela jako osoby poświęcającej większość swojego czasu na czynności zawodowe, niezależnie od dnia tygodnia. Praca nauczyciela postrzegana była jako stresująca, wymagająca stałej mobilizacji psychicznej i fizycznej. Pedagog pozostawał ponadto w centrum uwagi opinii społecznej i władz zwierzchnich, co wiązało się z koniecznością ciągłego dokształcania się. W rezultacie badani nauczyciele zbyt mało czasu poświęcali na wypoczynek i życie rodzinne. Ponadto nauczyciele podejmowali dodatkową pracę, która odbijała się na ich stanie zdrowia. Jednocześnie wśród wszystkich badanych pojawiła się tylko jedna deklaracja chęci zmiany zawodu, z czego wnioskować można, że respondenci byli pedagogami z powołania. |