Abstrakt: |
Celem badania było poznanie wpływu aktywizacji postaw poczucia tożsamości narodowej poprzez manipulację eksperymentalną na stosunek do narodów europejskich u młodzieży polskiej i niemieckiej. W badaniu uwzględniono dwa eksperymenty. Eksperyment pierwszy objął 50 licealistów niemieckich i 76 licealistów polskich losowo przydzielonych do trzech grup. Grupa pierwsza, kontrolna, nie była poddawana żadnej manipulacji eksperymentalnej. W przypadku grupy drugiej zastosowano manipulację opartą na kategorii symboli (m.in. wigilia, Wawel w Krakowie, Mur Berliński), a w grupie trzeciej – manipulację opartą na kategorii zachowań (m.in. całowanie kobiet w rękę, przywiązywanie dużej roli do wiary i praktyk religijnych, zamiłowanie do porządku). Badanym przedstawiano informację na temat wyników hipotetycznych badań przeprowadzonych przez Ośrodek Badania Opinii Społecznej, które miały wykazać, jakie symbole/zachowania były najbardziej cenione przez Polaków/Niemców zdaniem dziennikarzy zagranicznych, przebywających w danym kraju. Badani mieli za zadanie ustosunkować się do twierdzeń podanych w informacji. Drugi eksperyment był analogiczny do pierwszego (wykorzystano w nim tę samą historię i tę samą strukturę podanego tekstu), przy czym objęto nim 71 polskich licealistów i 52 licealistów niemieckich, a kategorie symboli i zachowań zastąpiono kategoriami aprobaty (informacje pozytywne na temat Polaków/Niemców) oraz krytyki (informacje negatywne na temat Polaków/Niemców). Badani znów mieli za zadanie wyrazić własny stosunek do przedstawionych opinii. Wyniki obu manipulacji eksperymentalnych ujawniły następujące prawidłowości: 1) u badanych polskich manipulacja okazała się nieefektywna, tzn. nie wpłynęła na stosunek do narodów europejskich, a w przypadku badanych niemieckich była skuteczna, choć nie zawsze wewnętrznie spójna; 2) w obu eksperymentach ujawniła się tendencja do zgeneralizowanego, niespecyficznego stosunku badanych niemieckich do narodów europejskich. Analiza skupień ujawniła, że stosunek ten był ponadto podobny u wszystkich badanych. Tendencja ta nie pojawiła się u polskich licealistów, wśród których dominował stosunek raczej specyficzny i uzależniony od tego, kto był oceniany (pozytywny stosunek do Europy Zachodniej i negatywny do Wschodniej). Analiza skupień ujawniła istnienie wśród polskich badanych dwóch wyraźnych podgrup; 3) w przypadku badanych niemieckich wystąpiły podobne efekty manipulacji eksperymentalnych – narodom europejskim przypisywano mniejszy obszar, więcej zalet i więcej wad. |